GELGİT VE GELGİT HESAPLAMALARI
Gelgit gök cisimlerinin etkilerine bağlı olarak, deniz /okyanus sularının dikey hareket etmesi olayıdır.
Gelgit olaylarının gerçekleşmesinde güneş ve ay etkin gök cisimleridir. Dünyanın çevresinde herhangi bir gök cismi olmadığı farz edilirse dünyayı çevreleyen su küresi durgun ve yuvarlak formda kalacaktır. Eğer dünyanın yakınında bir gök cismi olduğunu farz edersek iki cisim birbirini çekecektir. Kütle çekimi kuvveti sonucu iki cisim birbirine yaklaşacaktır.
Bu kuvvete zıt olarak dünyanın kendi çevresindeki dönüş hareketinden dolayı ortaya çıkan merkez kaç kuvveti vardır. Bu iki kuvvet birbirini dengeleyerek iki cisim arasındaki mesafeyi sabit tutarlar.
Kütle çekimi etkisiyle yer küre üzerindeki sular ay ve dünyayı birleştiren doğrultu üzerinde aya doğru çekilecek ve bu doğrultuda kabarmaya başlayacaktır.
Merkez kaç kuvveti etkisiyle de suların kabardığı doğrultunun tam karşıtı olan tarafta da sular aynı şekilde kabaracaktır. Böylece iki kuvvetin etkisiyle dünyanın iki zıt tarafında da sular kabararak High Water (HW) yüksek su olayını gerçekleştirecektir.
Yüksek suların oluştuğu bu iki bölgeye ortalama 90 derece uzaklıktaki bölgelerde de su seviyesi azalacak ve Low Water (LW) alçak su gerçekleştirecektir.
Gelgit oluşumunda ayın etkisi büyüktür, buna bağlı olarak ta güneşin nispeten küçük şiddette etkisi vardır. Kütle çekimi ilkesinden dolayı ayın gelgit olayındaki etkisi güneşten 2,25 kat fazladır
Ay, dünya çevresindeki günlük turunu 24 saat 50 dakikada tamamlar.(1 ay günü - 1 gelgit günü) 1 gelgit gününde gerçekleşen hw ve lw sayısına göre dünya üzerinde 3 çeşit gelgit türü gerçekleşir.
Semidiurnal tide-yarı günlük gelgit:Bir gelgit gününde 2 hw ve lw gerçekleşir ardı sıra gerçekleşen hw ve 1 lw, bir gelgit çevrimi olarak tanımlanır.1 gelgit çevrimi 12 saat 25 dakikada gerçekleşince yarı günlük gelgit oluşur. Hw ve lw arası ortalama 6 saat 12,5 dakikadır.
Diurnal tide-günlük gelgit:1 gelgit gününde hw ve lw gerçekleşir.Hw ve lw arası ortalama 12 saat 25 dakikadır.
Mixed tide-karışık gelgit:Hw ve lw arasındaki zaman ve seviye farkları düzenli değildir.
Ay ve güneşin ortak etkileri sonucu belirli durumlarda gelgit şiddetinde farklılıklar oluşmaktadır. Bu şiddeti ay ve güneşin dünyaya göre aldıkları konumları belirler:
Kuvvetli gelgit (spring tide):Dünya, güneş ve ay aynı doğrultuda bulunduklarında çekim kuvveti en fazladır. En fazla su yükselmesi, alçalması gerçekleşir. Genlik en fazla olur.
Zayıf gelgit (Neap tide):Ay ve güneş dünyaya göre 90 derecelik açı yaptığında gelgit etkisi en az olur. En az su yükselmesi, alçalması gerçekleşir.Genlik en az olur.
TANIMLAR
Tidal range (menzil):Peşi sıra gelen yüksek ve alçak su arasındaki yükseklik farkı.
Ebb (cezir):Sahilden denize doğru gelgit akıntısı.
Flood (med):Denizden sahile doğru gelgit akıntısı.
Chart Datum:Haritada verilen derinliklerin referans alındığı başlangıç seviyesidir.
GELGİT HESAPLAMALARI
Herhangi bir limanda verilen zamana karşılık gelgit seviyesi yada istenilen gelgit yüksekliğinin ne zaman gerçekleşeceğini tespit etmek için admiralty tide tables kitapları kullanılır bu kitaplar-cetveller-pratik hesaplamalar için iki kısımdan oluşur:
1. Standart ports:Yılın her günü için ana limanların yüksek ve alçak su zamanları ile yükseklik değerleri verilmiştir.
2. Secondary ports:Küçük limanları- ikinci limanlar-yüksek ve alçak su değerlerini bağlı bulunduğu ana limana göre zaman ve yükseklik farkları verilmiştir.
İkincil limanlar için yüksek ve alçak su değerlerini bulma
1. Gelgit cetvelinden aradığımız ikincil limanı ve numarasını tespit ederiz.
2. Secondary ports bölümünden numaraya göre limanı ve bağlı bulunduğu ana limanı tespit ederiz.
3.ikincil limanın zaman ve yükseklik farkları interpolasyon(orantı) yapılarak yada grafik çizilerek bulunur. ve gelgit hesaplama formuna kaydedilir.
4.Eğer mevsimsel değişiklik varsa bu değerde part2 den bulunur. ve forma kaydedilir.
5.Ana liman değerleri de yazıldıktan sonra toplama/çıkarma işlemi yapılarak ikincil liman için yüksek su ve alçak su değerleri bulunur.
Bir ana limanda.İstenilen zamanda ki gelgit yüksekliğini bulma
1. Verilen tarihe göre ana limanın yüksek ve alçak su değerleri part 1 den bulunur.
2.Limanın gelgit grafiği üzerinde yüksek su ve alçak su değerleri işaretlenir.ve 2 değeri-noktayı birleştiren hat çizilir.
3.Grafiğin tam ortası yüksek su zamanıdır.
4.İstenilen zamana göre grafikten bir dik çıkılır.
5.Dik çizginin grafik eğrisini kestiği noktadan yatay sola doğru ilerleyerek önceden çizdiğimiz yüksek-alçak su hattına ulaşılır.
6.Buradan tekrar dik çıkılarak ölçekten gelgit seviyesi okunur.
7. İkincil limanlar için kendi ve yüksek ve alçak su değerlerine göre ana limanın grafiği aynı şekilde kullanılır.
Bir ana limanda verilen gelgit yüksekliğinin zamanını bulma
1. Ana limanın yüksek ve alçak su değerleri part 1 den tespit edilir.
2. Grafik üzerinde alçak ve yüksek su hattı çizilir.
3.Önceki işlemler tersinden uygulanarak istenilen yüksekliğin ne zaman gerçekleşeceği tespit edilir.
4.İkincil limanlar için kendi yüksek ve alçak su değerlerine göre ana limanın grafiği aynı şekilde kullanılır.
Haritalarda akıntı hesapları uyğulanması
1. Harita üzerinde bulunduğumuz mevki ye en yakın baklava dilimi-harfi bulunur.
2.O mevki bulunduğumuz tarih ve saat e en yakın yüksek su zamanı belirlenir.
3.Gemi ve ana liman arasındaki saat farkı kontrol edilerek düzenleme yapılır.
4.Tarihe göre haritadaki akıntı tablosundan neap yada spring değerleri seçilir.
5.Baklava dilimi tablosundan yüksek su zamanına göre set-drift değerleri seçilir.
6.O zamanda ve mevkide geçerli olan bu değerler rotaya uygulanarak akıntı seyri işlemleri yapılır. Bulunan akıntının rotaya etkisi haritadan saptanarak karşılama rotası uygulanır.
Gelgit gök cisimlerinin etkilerine bağlı olarak, deniz /okyanus sularının dikey hareket etmesi olayıdır.
Gelgit olaylarının gerçekleşmesinde güneş ve ay etkin gök cisimleridir. Dünyanın çevresinde herhangi bir gök cismi olmadığı farz edilirse dünyayı çevreleyen su küresi durgun ve yuvarlak formda kalacaktır. Eğer dünyanın yakınında bir gök cismi olduğunu farz edersek iki cisim birbirini çekecektir. Kütle çekimi kuvveti sonucu iki cisim birbirine yaklaşacaktır.
Bu kuvvete zıt olarak dünyanın kendi çevresindeki dönüş hareketinden dolayı ortaya çıkan merkez kaç kuvveti vardır. Bu iki kuvvet birbirini dengeleyerek iki cisim arasındaki mesafeyi sabit tutarlar.
Kütle çekimi etkisiyle yer küre üzerindeki sular ay ve dünyayı birleştiren doğrultu üzerinde aya doğru çekilecek ve bu doğrultuda kabarmaya başlayacaktır.
Merkez kaç kuvveti etkisiyle de suların kabardığı doğrultunun tam karşıtı olan tarafta da sular aynı şekilde kabaracaktır. Böylece iki kuvvetin etkisiyle dünyanın iki zıt tarafında da sular kabararak High Water (HW) yüksek su olayını gerçekleştirecektir.
Yüksek suların oluştuğu bu iki bölgeye ortalama 90 derece uzaklıktaki bölgelerde de su seviyesi azalacak ve Low Water (LW) alçak su gerçekleştirecektir.
Gelgit oluşumunda ayın etkisi büyüktür, buna bağlı olarak ta güneşin nispeten küçük şiddette etkisi vardır. Kütle çekimi ilkesinden dolayı ayın gelgit olayındaki etkisi güneşten 2,25 kat fazladır
Ay, dünya çevresindeki günlük turunu 24 saat 50 dakikada tamamlar.(1 ay günü - 1 gelgit günü) 1 gelgit gününde gerçekleşen hw ve lw sayısına göre dünya üzerinde 3 çeşit gelgit türü gerçekleşir.
Semidiurnal tide-yarı günlük gelgit:Bir gelgit gününde 2 hw ve lw gerçekleşir ardı sıra gerçekleşen hw ve 1 lw, bir gelgit çevrimi olarak tanımlanır.1 gelgit çevrimi 12 saat 25 dakikada gerçekleşince yarı günlük gelgit oluşur. Hw ve lw arası ortalama 6 saat 12,5 dakikadır.
Diurnal tide-günlük gelgit:1 gelgit gününde hw ve lw gerçekleşir.Hw ve lw arası ortalama 12 saat 25 dakikadır.
Mixed tide-karışık gelgit:Hw ve lw arasındaki zaman ve seviye farkları düzenli değildir.
Ay ve güneşin ortak etkileri sonucu belirli durumlarda gelgit şiddetinde farklılıklar oluşmaktadır. Bu şiddeti ay ve güneşin dünyaya göre aldıkları konumları belirler:
Kuvvetli gelgit (spring tide):Dünya, güneş ve ay aynı doğrultuda bulunduklarında çekim kuvveti en fazladır. En fazla su yükselmesi, alçalması gerçekleşir. Genlik en fazla olur.
Zayıf gelgit (Neap tide):Ay ve güneş dünyaya göre 90 derecelik açı yaptığında gelgit etkisi en az olur. En az su yükselmesi, alçalması gerçekleşir.Genlik en az olur.
TANIMLAR
Tidal range (menzil):Peşi sıra gelen yüksek ve alçak su arasındaki yükseklik farkı.
Ebb (cezir):Sahilden denize doğru gelgit akıntısı.
Flood (med):Denizden sahile doğru gelgit akıntısı.
Chart Datum:Haritada verilen derinliklerin referans alındığı başlangıç seviyesidir.
GELGİT HESAPLAMALARI
Herhangi bir limanda verilen zamana karşılık gelgit seviyesi yada istenilen gelgit yüksekliğinin ne zaman gerçekleşeceğini tespit etmek için admiralty tide tables kitapları kullanılır bu kitaplar-cetveller-pratik hesaplamalar için iki kısımdan oluşur:
1. Standart ports:Yılın her günü için ana limanların yüksek ve alçak su zamanları ile yükseklik değerleri verilmiştir.
2. Secondary ports:Küçük limanları- ikinci limanlar-yüksek ve alçak su değerlerini bağlı bulunduğu ana limana göre zaman ve yükseklik farkları verilmiştir.
İkincil limanlar için yüksek ve alçak su değerlerini bulma
1. Gelgit cetvelinden aradığımız ikincil limanı ve numarasını tespit ederiz.
2. Secondary ports bölümünden numaraya göre limanı ve bağlı bulunduğu ana limanı tespit ederiz.
3.ikincil limanın zaman ve yükseklik farkları interpolasyon(orantı) yapılarak yada grafik çizilerek bulunur. ve gelgit hesaplama formuna kaydedilir.
4.Eğer mevsimsel değişiklik varsa bu değerde part2 den bulunur. ve forma kaydedilir.
5.Ana liman değerleri de yazıldıktan sonra toplama/çıkarma işlemi yapılarak ikincil liman için yüksek su ve alçak su değerleri bulunur.
Bir ana limanda.İstenilen zamanda ki gelgit yüksekliğini bulma
1. Verilen tarihe göre ana limanın yüksek ve alçak su değerleri part 1 den bulunur.
2.Limanın gelgit grafiği üzerinde yüksek su ve alçak su değerleri işaretlenir.ve 2 değeri-noktayı birleştiren hat çizilir.
3.Grafiğin tam ortası yüksek su zamanıdır.
4.İstenilen zamana göre grafikten bir dik çıkılır.
5.Dik çizginin grafik eğrisini kestiği noktadan yatay sola doğru ilerleyerek önceden çizdiğimiz yüksek-alçak su hattına ulaşılır.
6.Buradan tekrar dik çıkılarak ölçekten gelgit seviyesi okunur.
7. İkincil limanlar için kendi ve yüksek ve alçak su değerlerine göre ana limanın grafiği aynı şekilde kullanılır.
Bir ana limanda verilen gelgit yüksekliğinin zamanını bulma
1. Ana limanın yüksek ve alçak su değerleri part 1 den tespit edilir.
2. Grafik üzerinde alçak ve yüksek su hattı çizilir.
3.Önceki işlemler tersinden uygulanarak istenilen yüksekliğin ne zaman gerçekleşeceği tespit edilir.
4.İkincil limanlar için kendi yüksek ve alçak su değerlerine göre ana limanın grafiği aynı şekilde kullanılır.
Haritalarda akıntı hesapları uyğulanması
1. Harita üzerinde bulunduğumuz mevki ye en yakın baklava dilimi-harfi bulunur.
2.O mevki bulunduğumuz tarih ve saat e en yakın yüksek su zamanı belirlenir.
3.Gemi ve ana liman arasındaki saat farkı kontrol edilerek düzenleme yapılır.
4.Tarihe göre haritadaki akıntı tablosundan neap yada spring değerleri seçilir.
5.Baklava dilimi tablosundan yüksek su zamanına göre set-drift değerleri seçilir.
6.O zamanda ve mevkide geçerli olan bu değerler rotaya uygulanarak akıntı seyri işlemleri yapılır. Bulunan akıntının rotaya etkisi haritadan saptanarak karşılama rotası uygulanır.
