Hidrolik

Hidroliğin Temel İlkeleri

AMAÇ: Hidrostatik ve hidrodinamikle ilgili temel kanunları kavrayabilme.

Hidrolik Elemanlar ve Devreler

AMAÇ: Hidrolikte kullanılan pompa motor ünitesi, silindirleri, hidrolik motorları, yön kontrol valfleri, akış kontrol valfleri, basınç kontrol valfleri, yağ haznesi, boru ve hortumları, hidrolik akümülatörleri, sızdırmazlık elemanları ve filtrelerin çalışma özelliklerini kavrayabilme ve laboratuvar ortamından uygulayabilme.

Hidrolik kelimesi (hydraulics) Yunan dilindeki ὑδϱαυλικός (hydraulikos) kelimesinden gelir. Bu kelimede kök olarak su (ὕδωϱ) ve boru (αὐλός) kelimelerinden gelmektedir.
Hidrolik, sıvıların mekanik özelliklerini inceleyen bir mühendislik dalıdır. Sıvı gücünün faydalı bir şekilde disipline edilmesini konu edinmiştir. Akışkanlar mekaniği, hidrolik için akışkan özelliklerinin mühendislik kullanımına yönelik olarak teorik temeller sağlar. Kısaca hidrolik, akışkanlar mekaniğinin mühendislik yaklaşımıyla ele alınıp günlük hayata uygunmasından ibarettir.
En eski hidrolik bilimciler Ctesibius ve İskenderiyeli Heron'dur. Bu antik çağ mühendisleri daha çok hidroliğin dinsel ayin tören vb. gibi konulardaki pratik kullanımları ile ilgilenmişlerdir. Modern hidroliğin kurucusu ise Galileo Galilei'nin öğrencisi olan Benedetto Castelli 'dir.
Endüstriyel Hidrolik [değiştir]
Ana madde: Endüstriyel hidrolik Hidrolik biliminin sanayideki uygulamalarına Güç Hidroliği ya da Endüstriyel Hidrolik adı verilir. Makine mühendisliği'nin ilgi alanına giren bu kısım güç ve kuvvet ihtiyacının olduğu endüstrinin hemen her kolunda kullanılır. Hidrolik enerji ile doğrusal, dairesel ve açısal hareket üretmek için hazırlanan sistemlere Hidrolik Sistem denilmektedir.[1]
Akışkan olarak basınçlı havanın kullanıldığı sistemlere pnömatik sistemler denilir. Hidrolik, büyük kuvvetlerin istendiği ve gücün ön planda olduğu, pnömatik ise küçük kuvvetlerin yeterli olduğu buna mukabil hızın ön planda olduğu yerlerde tercih edilir.
Hidrolik devrelerde su, korozif olması sebebiyle çok nadir durumlar dışında tercih edilmemektedir. Güç hidroliğinde akışkan olarak petrol türevli yağlar (hidrolik akışkanlar) kullanılmaktadır. Bu yağlardan beklenen en önemli özellik sıkıştırılamaz olması ve sistem elemanlarını korozyondan korumasıdır.

Arkadaşlar hidrolik ve pinomatiği birlikte aktarmak istedim link olarak vermek isterdim ama yüzeysel anlatılmış zaten …

BÖLÜM: l
HİDROLİĞİN TANIMI VE PRENSİPLERİ

HİDROLİĞİN TANIMI:
Hidrolik eski Yunanca'da su anlamına gelen hydro ile boru anlamına gelen aulis kelimelerinin birleştirilmesinden türetilmiştir. İlk zamanlarda boru içindeki suyun davranışlarını belirtmek için kullanılmıştır.

Hidrolik, akışkanların mekanik özelliklerini inceleyen bilim dalıdır.


HİDROLİĞİN ENDÜSTRİDEKİ YERİ VE ÖNEMİ:
Hidrolik sistemler, başta iş makinaları olmak üzere, preslerde, madencilikte, denizcilik sanayinde, havacılık sanayinde, otomatik üretim sistemlerinde, robot sanayinde v.b. birçok alanda başarıyla uygulanmaktadır. Bu kadar geniş bir uygulama alanı olan hidroliğin, günümüzdeki ve gelecekteki önemi çok büyüktür.


HİDROLİK PRENSİPLER
Hidrolik, hidrostatik ve hidrodinamik olmak üzere ikiye ayrılır.








BASINÇ BİRİMLERİ
l Pa (Pascal) = 1 N/m2
l Kg/cm2 =0,981 Bar
l Bar = l 05 N/m2
l Bar = 14,5 Psi

Hidrolikte pratik uygulamalarda basınç birimi olarak bar kullanılır.



Hidrostatik Basınç:
Durgun sıvıları inceler. Bir kap içinde bulunan sıvı kütlesinin, yükseklik, yoğunluk ve yerçekimi ivmesine (ağırlığına) bağlı olarak kabın tabanına yapmış olduğu basınçtır. Kabın şekli önemli değildir.

Şekil'de biçimleri farklı olan dört ayrı kaba konulan, yoğunlukları ve yükseklikleri aynı olan sıvıların, kabın tabanına uyguladıkları basınçlar birbirine eşittir.

p1 =p2 =p3 =p4

P = Sıvının kabın tabanına yaptığı basınç (kg/cm2 )
h = Sıvı yüksekliği (m)
ρ = Sıvı yoğunluğu (kg/m3)
g =Yerçekimi ivmesi (m/sn2)





ÖRNEK: Bir hidrolik presin yağ deposu presin üst kısmındadır. Kullanılan hidrolik yağının yoğunluğu 900 kg/m3'tür. Yağın üst seviyesi ile pompa girişi arasındaki yükseklik 80 cm olduğuna göre, pompanın giriş kısmındaki statik basıncı hesaplayınız.

ρ = 900 kg/m3
h = 80cm =0.8m
g = 9,81 m/s2

Hidrolik sistemlerde statik basınç, yüksek çalışma basınçlarının yanında dikkate alınmayacak derecede küçük olduğu için ihmal edilebilir.








PASCAL KANUNU:

Bir kabın içindeki sıvıya, kabın herhangi bir yüzeyinden uygulanan bir kuvvet sonucu oluşan basınç, sıvı tarafından kabın her noktasına aynı oranda iletilir. (yerçekimi kuvveti ihmal ediliyor).






İTME KUVVETİ-BASINÇ VE ALAN ARASINDAKİ İLİŞKİ

Kap içindeki sıvıya, belirli kesitteki bir piston yardımı ile itme kuvveti uygulandığında, sıvının basıncı artar. İtme kuvveti arttıkça, basınç artar. Piston kesit alanı arttıkça, itme kuvveti de artacaktır.

P=F/A

P: İtme kuvveti sonucu kap içinde oluşan basınç.........kg/cm2
Fiston itme kuvveti.................................................. kgf
Aiston kesit alanı...................................................... cm2





Yukarıdaki şekilde baskı pistonuna uygulanan küçük kuvvetle, iş pistonunun kesit alanını arttırmak suretiyle büyük kuvvetler elde edilir. Bu tür presler özellikle kaldırma araçlarında kullanılır.



F1 = l. pistona etki eden kuvvet (kgf)
F2 =2. pistona etki eden kuvvet (kgf)
a1 = l. pistonun alanı (cm2)
A2 =2. pistonun alanı (cm2)
S1 = l. pistonun yer değiştirme mesafesi (cm)
S2 =2.pistonun yer değiştirme mesafesi (cm)

Şekilde baskı pistonundaki sıvı hacmi (V1), yer değiştirerek iş pistonuna gitmektedir. Yer değiştiren sıvı hacmi (V2) baskı pistonundaki sıvı hacmi ile aynı olduğuna göre V1=V2 yazılabilir.

V=S.A



ÖRNEK: Şekilde görülen hidrolik el presinin küçük pistonuna 100 kgf lik kuvvet uygulanıyor. Küçük piston çapı 40 mm, büyük piston çapı 200 mm olduğuna göre,
a)Uygulanan kuvvet sonucu oluşan basıncı,
b)lş pistonunun uygulayabileceği maksimum kuvveti,
c)Baskı pistonu, 20 cm hareket ettiğinde, iş pistonunun ne kadar yukarıya kalkacağını hesaplayınız (sürtünme kuvvetleri dikkate alınmayacak).

F1 = 100 kgf
D1 = 40mm = 4cm
D2 = 200 mm = 20 cm
S1 = 20 cm

Hidrodinamik basınç: Hareket halindeki sıvıların basıncını ifade eder.




BERNOULLİ TEOREMİ:

İçerisinde sürekli dolaştığı kabul edilen, kapalı bir boru içindeki akışkanın sahip olduğu toplam enerji, akım çizgisi boyunca aynıdır, (sürtünme kuvveti yok kabul ediliyor)

p=basınç (kg/cm2)
v=hız (m/s)









SÜREKLİLİK DENKLEMİ:

Farklı kesitlerden oluşan bir boru içinden akan akışkanın debisi, borunun her noktasında aynı değerdedir.
Debinin sabit kaldığını düşünürsek, akışkan küçük kesitlerde büyük kesitlere oranla daha hızlı akar.


Süreklilik denklemi
A = Kesit alanı (cm2)
v = Akış Hızı (cm/dak)
Q = Debi miktarı (cm3 /dak)

HİDROLİK SİSTEMLERİN ÜSTÜNLÜKLERİ

• Hidrolik sistemler sessiz çalışırlar.
• Hidrolik akışkanlar sıkıştırılamaz kabul edildikleri için titreşimsiz hareket elde edilir.
• Yüksek çalışma basınçları elde edilebilir.
• Hareket devam ederken hız ayarı yapılabilir.
• Akışkan olarak hidrolik yağ kullanıldığı için, devre elemanları aynı zamanda yağlanmış olurlar.
• Emniyet valfleri yardımıyla sistem güvenli çalışır.
• Hassas hız ayarı yapılabilir.
• Hidrolik akışkan oluşan ısının çevreye yayılmasını sağlar.
• Hidrolik devre elemanları uzun ömürlüdür.

HİDROLİK SİSTEMLERİN DEZAVANTAJLARI

• Hidrolik akışkanlar yüksek ısılara karşı hassastır. Akışkan sıcaklığının 50°C'yi geçmesi istenmez.
• Hidrolik devre elemanları yüksek basınçlarda çalışacağı için yapıları sağlam olmalıdır.
• Hidrolik devre elemanlarının fiyatları pahalıdır.
• Hidrolik devre elemanlarının bağlantıları sağlam ve sızdırmaz olmalıdır.
• Hidrolik akışkanların sürtünme direnci yüksek olduğu için uzak mesafelere taşınamaz.
• Depo edilebilirliği azdır.
• Akış hızı düşüktür. Devre elemanları düşük hızlarla çalışır.
• Hidrolik akışkanlar havaya karşı hassastır. Akışkan içindeki hava gürültü ve titreşime yol açar, düzenli hızlar elde edilemez.

BÖLÜM 2
HİDROLİK DEVRE

Bir pompa vasıtasıyla depodan emilen hidrolik akışkana, basınç enerjisi kazandıran, bu enerjiyi mekanik enerjiye (doğrusal, dairesel ve açısal hareket) dönüştüren sistemlere hidrolik devre adı verilir.

Hidrolik enerjinin, mekanik enerjiye dönüştürülmesi esnasında, akışkanın basıncını, debisini ve yönünü kontrol eden elemanlara hidrolik devre elemanları denir.

Hidrolik Devre Elemanları

• Hidrolik depo (tank)
• Hidrolik pompa
• Hidrolik silindir
• Hidrolik motor
• Basınç kontrol valfi
• Yön kontrol valfı
• Akış kontrol valfı
• Hidrolik akümülatör
• Hidrolik boru ve bağlantı elemanları
• Sızdırmazlık elemanları
• Hidrolik filtre

Şekil-a'daki hidrolik devrede, (3) no'lu dişli pompa, akışkanı (1) no'lu depodan, (2) no'lu filtre üzerinden emerek; istenilen basınç ve debide sisteme gönderir. (5) no'lu yön kontrol valfınden (7) no'lu silindirin A girişine gönderilen akışkan, pistona (+) hareket yaptırarak, pistonun ileri hareket etmesini sağlar.
Pistona (-) hareket yaptırılmak istenirse, yön kontrol valfinin konumu değiştirilerek pistonun geri hareketi sağlanır (şekil-.b).


İstenmeyen bir durumda akışkanın basıncı yükselecek olursa, (4) no'lu emniyet valfi yüksek basınçlı akışkanı depoya göndererek yüksek basıncın, çalışma basıncına düşmesini sağlar. (6) no'lu çek valfli akış kontrol valfı pistonun (+) hareketi yaparken hızını ayarlamaya yarar. (-) Harekette akışkan çekvalf üzerinden rahatça geçeceği için piston hızı artar. Çek valfli akış kontrol valfleri özellikle silindirlerin geri geliş zamanlarını kısaltmak amacıyla kullanılır. Debi arttırıldığı için geri geliş süreleri kısaltılır.





















HİDROLİK DEPO (TANK):

Hidrolik akışkanı depolayan, çalışma şartlarına uygun şekilde hazırlayan devre elemanlarına depo (tank) adı verilir. Isınan hidrolik akışkanın kolayca soğutulması için deponun alt kısmı hava akımı oluşturacak şekilde dizayn edilmelidir. Depoya dönen akışkanın dinlenmeden emilmesini önlemek için, dinlendirme levhası konulmalıdır.







Depo kapasitesi, hidrolik sisteme gerekli olan akışkan miktarına ve dağıtım sisteminin büyüklüğüne göre seçilir. Pratik olarak pompa debisinin 3-5 katı kadar alınabilir.




ÖRNEK: Pompa debisi 30 It/dak olan bir hidrolik sistemde kullanılacak deponun, maksimum ve minimum büyüklüğünü hesaplayınız.



Minimum depo hacmi: 3.Q = 3.30 = 90 Litre


Maximum depo hacmi: 5.Q = 5.30 = 150 Litre







Hidrolik Depoda Olması Gereken Özellikler


l.Sıcaklığı artan akışkanın soğutulması için depo tabanı hava sirkülasyonu oluşturacak şekilde yerden yukarıda yapılmalıdır.

2.Dibe çöken pisliklerin toplanmasını sağlamak için depo tabanına boşaltma deliği yönünde eğim verilmelidir.

3.Dinlendirme levhası emme odası ile dönüş odasını ayırarak, akışkanın dinlendirilmesini, pisliklerin dibe çökelmesini sağlar.

4.Emiş borusu ile depo tabanı arasındaki minumum mesafe 1.5xd kadar olmalıdır (d=boru çapı).

5.Depo içindeki akışkanın seviyesi rahatlıkla görülmelidir.

6.Depo içine kirletici maddelerin girmesi önlenmelidir.

7.Emiş ve dönüş kolaylığını sağlamak için boru uçları 30-45° açı ile kesilmelidir.

8-Maksinıum akışkan seviyesi ile depo tavanı arasında yeterli boşluk bırakılmalıdır (akışkan içindeki havanın dışarı atılması için).

9.Emiş olayında vakum, dönüş olayında basıncı önlemek için depo üzerine havalandırma kapağı konulmalıdır.

10.Dönüş borusu çapı emiş borusuna göre büyük olmalıdır.

11.Depo içine akışkan doldururken yabancı maddelerin girmesini önlemek için doldurma filtresi veya süzgeci konulmalıdır.


























HİDROLİK POMPALAR

Hidrolik depoda bulunan akışkanı istenilen basınç ve debide sisteme gönderen devre elemanıdır. Pompalar, mekanik enerjiyi hidrolik enerjiye dönüştürür. Hidrolik pompa dönme hareketini genelde bir elektrik motorundan alır. Seyyar (taşınabilen) hidrolik sistemlerde ise, içten yanmalı motorlar kullanılır.
Değişik yöntemlerle elde edilen dairesel hareket, uygun kavramalarla pompaya iletilir. Pompalar basınç oluşturmaz. Akışkan hidrolik sistemde bir engelle karşılaştığında basınç oluşur.


POMPA ÇEŞİTLERİ

A.DİŞLİ POMPALAR B.PALETLİ POMPALAR C.PİSTONLU POMPALAR
l)Dıştan dişli l )Eksenel pistonlu
2)İçten dişli l-a)Eğik gövdeli
3)İçten eksantrik dişli l-b)Eğik plakalı
2)Radyal pistonlu
3)Pistonlu el pompalar

A.DİŞLİ POMPALAR:

Biri çeviren diğeri de çevrilen olmak üzere iki dişliden meydana gelmiştir. Çeviren dişli motordan aldığı dönme hareketini çevrilen dişliye iletir. Böylece dişliler diş boşluklarına aldıkları akışkanı sisteme gönderir.

Bu tip pompaların debisi sabittir. Pompa debisini arttırabilmek için diş boşlukları büyütülmelidir. Dönüş hareketi sonucu emiş tarafında vakum oluşarak, emme işlemi gerçekleşir.


1)Dıştan dişli pompalar: En çok kullanılan pompa tipidir. Genelde 300-350 bar'a kadar basınç gerektiren sistemlerde kullanılır. Giriş borusu çapı, çıkış borusuna göre daha büyüktür.

Artan hacim ve azalan hacim prensibine göre çalışır. Dişli ile gövde arasında çalışma boşluğu vardır. Zamanla bu boşluk, aşınmalar sonucu artar. Boşluğun artması pompa verimini düşürür. Verimi çok düşen pompa hurdaya ayrılır.

2)İçten dişli pompalar: İç içe çalışan iki dişliden ibarettir. İçteki dişli (rotor dişlisi) motordan aldığı dönme hareketini dıştaki dişliye (ayna dişlisi) iletir.

İki dişlinin eksenleri kaçıktır. İçteki dişlinin diş sayısı bir diş eksiktir. Bu sayede emme ve basma boşlukları oluşur. Dişliler dönmeye başladığında bir tarafta artan hacim, diğer tarafta azalan hacim oluşur. Artan hacimde emme, azalan hacimde basma işlemi gerçekleşir.

3)İçten eksantrik dişli pompalar: Çalışma prensipleri içten dişlilere benzer. Motor dönme hareketini dıştaki dişliye (ayna dişlisi) verir. Dıştaki dişli aldığı bu dönme hareketini, içteki dişliye (rotor dişlisi) iletir. Dişliler arasında hilal şeklinde bir ayırma parçası vardır. Bu parça pompanın daha verimli çalışmasını sağlar.

Bu tip pompalar daha sessiz çalıştıkları ve yüksek debili oldukları için gün geçtikçe daha yaygın olarak kullanılmaktadır.

B.PALETLİ POMPALAR:

Çevresine belirli sayıda palet yerleştirilmiş bir rotorun, eksenden kaçık olan bir gövde içinde dönmesi ile çalışır. Gövde.ve rotor arasındaki eksantriklik miktarı arttıkça debi de artar. Palet sayısı 3-10 arasında olabilir.

Paletler rotor üzerine yerleştirildikleri kanallar içinde radyal olarak (eksene dik) hareket edebilirler. Böylece emme işlemi esnasında dışarıya çıkıp, basma işlemi esnasında içeriye girerler (şekil-c).


















C.PİSTONLU POMPALAR

Bir silindir içinde ileri-geri hareket eden pistonların emdikleri akışkanı sisteme basmaları prensibine göre çalışır. Sızdırmazlıkları yüksek olduğu için diğer pompalara göre daha verimlidir. Boyutları diğer pompa türlerine nazaran daha büyüktür. Yüksek çalışma basıncı gerektiren sistemlerde kullanılır. Yapıları karmaşık olduğundan fiyatları pahalıdır.

Eksenel ve radyal olmak üzere iki çeşittir:








l)Eksenel pistonlu pompalar: Bu tip pompalarda pistonlar tahrik mili eksenine paralel şekilde yerleştirilmiştir. İki değişik sistemle çalışır.

l-a)Eğik plakalı eksenel pistonlu pompa: Eğik bir plaka üzerine bağlı pistonlardan oluşur. Eğik plakanın dönmesi sonucu pistonlar ileri-geri hareket eder. Pistonların bu hareketi ile emme-basma işlemi gerçekleşir. Plakanın açısı değiştirilince piston kursları değişir. Böylece debi miktarı ayarlanır.


l-b)Eğik gövdeli eksenel pistonlu pompa: Bu tip pompaların gövdelerine açı verilmiştir. Gövdeye verilen açı ile debi doğru orantılıdır. Gövdenin açısı değiştirildiğinde pistonların kursu değişir. Böylece istenilen debi miktarı ayarlanır.






2)Radyal pistonlu pompalar: Radyal pistonlu pompalarda pistonlar tahrik mili eksenine dik olarak yerleştirilmiştir. Rotorun dönmesiyle, pistonlar silindir bloğu içinde ileri-geri hareket ederler. Böylece emme-basma olayı gerçekleşir.

Eksantriklik oranı değiştirildiğinde piston kursu da değişeceğinden debi miktarı ayarlanabilir.








3)Pistonlu el pompaları : Bu tip pompalarda pistonun ileri-geri hareketi el ile sağlanır. Hidrolik kriko, hidrolik el presi v.b. mekanizmalara gerekli olan basınçlı akışkanı sağlamada kullanılır. Yapıları çok basittir. Yüksek basınç istenen yerlerde kullanılmaz.








Pistonlu el pompalan tek etkili ya da çift etkili olabilir.

Şekil-a'da görülen pistonlu el pompasının pompa kolu aşağı hareket ettirildiğinde, pistonun alt kısmındaki akışkan, sol taraftaki çek valfı kapatıp, sağ taraftaki çek valfı açacaktır. Bu esnada tahliye valfi kapalı olduğu için hidrolik akışkan sisteme giderek gerekli işi yaptırır. Pompa kolu yukarı kaldırılırken oluşan vakum sonucu, sağ taraftaki çek valf kapanıp sol taraftaki çek valf açılacaktır. Depodan emilen akışkan pompa pistonu altındaki hazneye dolar.

Sistemde akışkanın işi bittiğinde tahliye valfı açılarak, akışkanın tekrar depoya dönmesi sağlanır.

Şekil-b'deki çift etkili pistonlu el pompasında ise, piston sağa doğru hareket ederken, oluşan vakum sonucu sol taraftan akışkan emilerek silindir içine dolar. Pistonun sağ tarafında ise, daha önce emilmiş olan akışkan sisteme gönderilir. Pistonun sola hareketinde ise sağ taraftan akışkan emilir, diğer tarafta daha önce emilmiş akışkan sisteme gönderilir.

Bu tip pompalarda iki yönde iş yapıldığı için çift etkili olarak adlandırılır.








Pompaların çalışma prensibi: Tüm pompalar artan hacim ve azalan hacim prensibine göre çalışır. Artan hacimde emme, azalan hacimde basma olayı gerçekleşir. Pompa mili aldığı dönme hareketi sonucu artan hacim kısmında vakum oluşur. Oluşan bu vakum sonucu emme işlemi gerçekleşir.

Pompalarda verimlilik: Hidrolik sistemin pompaya uyguladığı basınç, pompanın debisini etkiler. Basınç arttıkça pompanın akış oranı azalır. Akış oranındaki bu azalma, pompa verimini belirler. Pompa verimini ikiye ayırabiliriz.

Hacimsel verim: Pompa çıkışında ölçülen çıkış debisinin, teorik debiye oranı.

Toplam verim : Pompa hidrolik gücünün, mekanik güç girişine oranı.


Yukarı tablo 'daki değerler kesinlik taşımaz. Teknolojik gelişmelere ve şartlara göre değişiklikler olabilir.


Pompa ve hidrolik akışkan bağıntısı ompa seçiminde dikkat edilmesi gereken en önemli nokta akışkanın türü ve viskozitesidir. Pompaya uygun akışkan kullanılmadığı takdirde pompa ömrü azalır. Pompada kullanılacak akışkanın seçiminde pompa imalatçısının önerileri dikkate alınmalıdır

Pompa Seçiminde Dikkat Edilecek Hususlar:

• Gerekli debi miktarı
• Çalışma basıncı
• Pompanın fiyatı
• Pompanın bakım ve onarım kolaylığı
• Pompanm dönüş hızı
• Pompa verimi
• Pompa boyutları
• Pompanın sessiz ve tireşimsiz çalışması
• Pompanın dönüş yönü
• Pompanın montaj kolaylığı
• Yedek parça bulma kolaylığı

HİDROLİK SİLİNDİRLER

Hidrolik silindirler, pompalar tarafından üretilen hidrolik enerjiyi, mekanik enerjiye dönüştürür. Doğrusal ve açısal hareketlerin elde edilmesinde kullanılır. Farklı amaçlar için kullanılan çok değişik silindir çeşitleri vardır. En fazla kullanılan silindir çeşitleri aşağıda açıklanmıştır.




Silindir Çeşitleri:

• Tek etkili silindir
• Çift etkili silindir
• Teleskobik silindir
• Yastıklı silindir
• Tandem silindir
• Çift kollu silindir
• Döner silindir

l.Tek etkili silindirler: Hidrolik akışkanın pistona tek yönden etki ettirildiği silindir türüdür. Pistonun geri konumuna gelişi dış kuvvetlerle (yay. ağırlık, v.b.) sağlanır.







2.Çift etkili silindirler: Hidrolik akışkanın pistona çift yönden etki ettirildiği silindir çeşididir. Pistonun ileri ve geri hareketi basınçlı akışkan yardımıyla sağlanır.
Genellikle her iki yönde iş istendiği için, en sık kullanılan silindir çeşididir.









3.Teleskobik silindirler: Yüksek strok gereken yerlerde kullanılır. Fazla yer kaplamamaları en önemli tercih sebebidir. İç içe yerleştirilmiş farklı çaplı pistonlardan oluşur. Genelde tek etkili yapılır. İş makinelerin da ve damperli araçlarda çok sık kullanılır.



4.Yastıkh silindirler : Özellikle piston hızının 6 m/dak'yı geçtiği durumlarda ve ağır cisimlerin hareket ettirilmesinde kurs sonlarında darbe oluşur. Bu darbeler devre elamanlarının çalışma ömürlerini azaltır. Yapılan işin bozulmasına da yol açabilir. Bu nedenle darbe, hidrolik sistemlerde kesinlikle istenmeyen bir özelliktir.

Böyle durumlarda kurs sonlarında piston hızını yavaşlatarak, darbeleri önleyen silindirler kullanılır. Bu tip silindirlere yastıklı silindir adı verilir.

Yastıklama işlemi, yastıklama burcu ve ucu konik olan yastıklarım muylusu ile sağlanır. Bu elemanlardan yararlanılarak, kurs sonunda akışkanın geçtiği kesit daraltılarak hızın azalması sağlanır.
Bir ayar vidasıyla hız ayarlanabilir. Yastıklı silindirler tek tarafı ya da çift tarafı yastıklı olabilir.





5.Tandem silindirler: Hidrolik silindirlerde daha yüksek itme kuvveti, basıncın arttırılması veya piston çapının büyütülmesiyle elde edilir. Hidrolik devrelerde basıncın arttırılması, pompa kapasitesinin büyütülmesini gerektirir. Bu da önemli bir maliyet unsurudur. Piston çapının arttırılması ise, yer sorununun olduğu durumlarda bunu mümkün kılmamaktadır. Böyle durumlarda, tek piston koluna bağlı iki ya da daha fazla piston kullanılır. Bu tip silindirlerde itme kuvveti: F1+F2+...Fn olur.






6.Çift kollu silindirler: Pistonun her iki tarafında da piston kolu vardır. Hidrolik akışkanın etki ettiği piston kesit alanı her iki yönde eşit olduğu için, pistonun ileri-geri hızları ve itme kuvvetleri aynıdır. Her iki yöndeki hızın eşit olması istenen yerlerde kullanılır. Örneğin: taşlama tezgahları gibi.

7.Döner silindirler: Açısal motor adı da verilen döner silindirler, 90, 180, 270, 360 derecelik açısal dönme hareketlerinin elde edilmesinde kullanılır. Dişli ya da kanatlı tipleri vardır.

Dişli tip döner silindir: Piston koluna kramayer dişli açılmıştır. Pistonun ileri-geri hareketi sonucu, piston koluna açılmış kramayer dişli bir düz ya da helisel dişliyi döndürerek açısal hareketin oluşmasını sağlar.



Kanatlı tip döner silindir: Silindir içine gönderilen akışkan kanada dönme hareketi yaptırır. Kanatın geri hareketi için diğer taraftan hidrolik akışkan tatbik edilir. Böylece açısal dönme hareketi elde edilir. Kanatlı tip döner silindirler yüksek dönme momentlerinde kullanılmaz.




HİDROLİK SİLİNDİRLERDE İTME KUVVETİ



F=piston itme kuvveti (kgf)
p=çalışma basıncı (kg/cm2)
A=piston yüzey alanı (cm2)
η= Silindir verimi











ÖRNEK: Çalışma basıncı 40 bar olan bir sistemde kullanılan silindirin piston çapı 125 mm, piston kolu çapı 60 mm'dir. Silindir verimi % 90 olduğuna göre pistonun dışarı ve içeri hareketindeki itme kuvvetlerini hesaplayınız ( l kg/cm2= l bar alınız).
Verilenler
P =40 bar
D = 125 mm = 12,5 cm
D1 = 60 mm = 6 cm
η =0,90



HİDROLİK MOTORLAR

Hidrolik motor hidrolik enerji ile dairesel hareket üreten devre elemanıdır. Hidrolik pompanın ürettiği hidrolik enerjiden yararlanır. Çalışma prensipleri pompalara göre terstir. Pompalar mekanik enerjiyi hidrolik enerjiye, motorlar ise hidrolik enerjiyi mekanik enerjiye dönüştürür.

Şekil’de bir dişli motor görülmektedir. Burada dişlilerden biri çeviren diğeri de çevrilendir. Çevrilen dişli aldığı dairesel hareketi kullanılacak yere iletir. Motordaki giriş ve çıkış kesitlerine bakılacak olursa pompaya göre ters olduğu görülür. Hidrolik pompada giriş borusu çapı çıkış borusu çapına göre büyüktür. Hidrolik motorda ise tam tersidir.





Hidrolik Motorların Üstünlükleri

• Başta iş makineleri olmak üzere her yerde kullanılabilir.
• Motoru durdurmadan hız ayarı yapılabilir.
• Hız ayarı belirli değerler arasında sınırsızdır.
• Büyük kuvvetler iletilir.
• Hidrolik akışkanlar sıkıştırılamadıkları için düzgün hızlar elde edilebilir.
• Hareket devam ederken dönüş yönü değiştirilebilir.
• Emniyet valfı kullanılarak aşırı yüklenmelerde durdurulabilir.

Hidrolik Motorların Dezavantajları

• Hidrolik akışkanların sürtünme dirençleri yüksek olduğu için dönüş hızları düşüktür.
• Fiyatları çok pahalıdır.
• Ebatları büyüktür.
• Yüksek sıcaklıklarda kullanılamaz.
• Kirliliğe karşı çok hassastır.

HİDROLİK VALFLER

Valf: Hidrolik akışkanın gideceği yönü belirleyen, istenildiğinde yönünü değiştiren, akışkanın basıncını ve debisini kontrol eden devre elemanıdır. Valfler basıncı yükselen, sistemde işini bitiren ya da sisteme gitmesi istenmeyen akışkanı depoya gönderir.

Valflerin Görevleri

• Akışkanın yolunu açıp-kapatır.
• Akışkanın gideceği yönü değiştirir.
• Akışkanı depoya gönderir.
• Akışkamn debisini kontrol ederek alıcıların çalışma hızını ayarlar.
• Devre elemanlarını yüksek basınçlara karşı korur. Basıncı yükselen akışkanı depoya gönderir.
• Akışkamn basıncını kontrol ederek, devre elemanlarının belirli basınçlarda çalışmasını sağlar.
• Akışkanın basıncını, debisini, yönünü belirli zaman aralıklarında kontrol eder.
• Bazı valfl er yukarıda sayılan görevlerin bir veya birkaçını yapabilir.

1.BASINÇ KONTROL VALFLERİ

Hidrolik sistemlerin basınç hatlarında kullanılan, akışkanın basıncını istenen değerde tutan valflerdir.

Kullanma yerlerine göre çeşitleri:

a) Emniyet valfleri
b) Basınç düşürme valfleri
c) Basınç sıralama valfleri
d) Boşaltma valfleri

a.Emniyet valfleri: Hidrolik sistemdeki ani basınç yükselmelerinde, sistemi yüksek basınçlardan koruyan devre elemanıdır. Basıncı yükselen akışkanı depoya göndererek basıncın, çalışma basıncına düşürülmesini sağlar. Normalde kapalı konumdadır. Basınç yükselmesi durumunda açık konuma geçer.

b.Basınç düşürme valfleri: Hidrolik devrelerde farklı basınçlarda çalıştırılması istenen, birden fazla sayıdaki silindir ve motorun kullanılması gerekebilir. Özellikle sıkma, bağlama v.b. işlemlerinde basıncın sabit kalması istenir. Bu gibi durumlarda basınç düşürme valfleri kullanılır. Normalde açık konumdadır. Basınç yükseldiğinde kapalı konuma geçer. İki yollu ve üç yollu olmak üzere değişik tipleri vardır.



c.Basınç sıralama valileri: Basınç sıralama valileri bir hidrolik devrede birden fazla sayıdaki silindir, motor gibi alıcıları farklı zamanlarda çalıştırmak için kullanılır. Çalışma sistemi emniyet valileri ile aynıdır. Normalde kapalı konumdadır. İstenen basınçta açılıp diğer alıcıları harekete geçirir.





d.Boşaltma valfleri: Genelde sıkma işlemi yapan silindirlerde kullanılır. Normalde kapalı olan valf bir uyarı geldiğinde açılır ve akışkanı depoya gönderir.















YÖN KONTROL VALFLERİ

Hidrolik devrelerde akışkanın, ne zaman, hangi yolu izlemesi gerektiğini belirleyen valflerdir. İstenildiğinde akış yolunu değiştirirler; istenildiğinde akış yolunu açıp -kapatırlar.

YÖN KONTROL VALELERİNİN ÇEŞİTLERİ

2/2 Yön kontrol valfleri: Genelde akış yollarının açılıp-kapatılmasında kullanılır. P, A olmak üzere iki yollu, iki konumlu valftir. Çok sık kullanılmaz.



3/2 Yön kontrol valfleri: Genelde tek etkili silindirlerin hareketinde kullanılır. P, A, T olmak üzere üç yollu iki konumludur. Normalde açık ya da normalde kapalı olabilir.



4/2 Yön kontrol valfleri: P, A, B, T olmak üzere dört yollu iki konumlu valflerdir. Çift etkili silindirlerin ileri-geri hareket ettirilmesinde kullanılır. Genelde hidrolik sistemlerde kullanılır. Pnömatikte kullanımı yok denecek kadar azdır. Pnömatikte 4/2 valf yerine 5/2'Iik valfler kullanılır.


5/2 Yön kontrol valfleri: Bu valflerin 4/2'lik valflerden farkı iki tane depo hattının olmasıdır. Çift etkili silindirlerin hareket ettirilmesinde kullanılır. Dayanımları 4/2 valflere göre daha düşüktür. Bu nedenle hidrolikte 5/2 valf yerine 4/2 valf kullanılır.




3/3 Yön kontrol valfleri: Bu valfler iki iş konumu, bir de merkez konumu olmak üzere üç konumludur. 3/2 Yön kontrol valfleri diğer valflere oranla, daha az kullanılır




4/3 Yön kontrol valfleri: Bu tip valfler ise 4/2'lik yön kontrol valflerine benzer. Tek farkı ise fazladan bir konumun olmasıdır. Bu konuma merkez konum adı verilir.
Hidrolikte farklı amaçlar için değişik tipte merkez konumlar kullanılır. 4/3 valflerde yaklaşık 30 değişik tipte merkez konum vardır.





Yön kontrol valilerinin kumanda çeşitleri:

Valfın konum değiştirme işlemine kumanda şekli adı verilir. Yön kontrol valflerinin konum değiştirmeleri için kullanılan kumanda çeşitlerinden bazıları aşağıda açıklanmıştır.

a)Elle kumanda: Buton ya da kollu tip kumandaları içerir. Sürgüye elle uygulanan kuvvet sonucu valf konum değiştirir. Valfı tekrar normal konumuna getirmek için diğer yönde kuvvet uygulamak gerekir.






b)Pedalla kumanda: Pedala ayakla kuvvet uygulandığında, valf sürgüsü yay kuvvetini yenerek valfın konum değiştirmesini sağlar(şekil-a). Kuvvet kaldırıldığında valf tekrar önceki konumuna gelir(şekil-b).




c)Mekanik kumanda: Makaralı, yaylı, pimli, mafsal makaralı kumanda çeşitlerini içerir. Sürgü koluna kuvvet uygulanması sonucu valf konum değiştirir.


d)Hidrolik basınçla kumanda: Basınçlı hidrolik akışkanın valf gövdesine x veya y girişinden gönderilerek valf sürgüsünün konumunu değiştirmesi sağlanır. Hidrolik akışkan yerine basınçlı hava da kullanılabilir.


e)Elektrik (bobinli) kumandalı valfler: Valf gövdesi üzerine yerleştirilmiş (tek tarafa ya da çift tarafa) bobinlere elektrik akımı verildiğinde manyetik bir kuvvet oluşur. Oluşan bu kuvvet sonucu bobin içindeki pim hareket ederek valf sürgüsünün konum değiştirmesini sağlar(şekil-43). Şekil-48'de bobin kumandalı bir valfın iç yapısı görülmektedir.





ÇEK VALFLER

Hidrolik akışkanın tek yöne geçmesine müsaade eder. Diğer yöndeki geçişe izin vermez. Hidrolikte pompayı yüksek basınçlardan korumak amacıyla, pompa çıkışından sonra ve baypaslı filtre hatlarında çek valfler çok kullanılır. Şekil 'de çek valfın iç yapısı görülmektedir.

Çek valfler tek yöne geçişli valf ya da geri dönüşsüz valf gibi değişik adlarla da ifade edilir.


AKIŞ KONTROL VALFLERİ

Hidrolik sistemlerde debi miktarını ayarlamak amacıyla kullanılan valftir. Akış miktarını değiştirerek silindirlerin hızını, motorların devir sayısını ayarlayabiliriz. Akış kontrol valfleri önemli ölçüde basınç düşümüne sebep olur; bu nedenle, büyük oranlarda ısı açığa çıkar. Ayar vidası yardımıyla akış kesiti değiştirilerek debi miktarı ayarlanır.




Çek valfli akış kontrol valfi : Her iki yöndeki akışa izin verir. Soldan sağa giden akışkan çek valften geçemeyeceği için kısma etkisi yapılan kesitten miktarı azaltılarak geçer (şekil- b). Diğer yönden gelen akışkan çekvalfi açarak rahatça geçer (şekil-a).

Bu tür valfler silindirlerin geri konuma hızla gelmesi için kullanılır.



Pilot kumandalı çek valf: Yapıları çek valfe benzer. Tek farkı istenildiğinde kapalı yöndeki akışa izin vermeleridir. Pilot kontrollü çek valfler oturmalı tipte yapıldıkları için sızdırmazlıkları yüksektir. Bu valfler özellikle ağır yüklerin belirli konumlarda durdurulması, sistemde meydana gelecek arızalar sonucunda yükün aşağı düşmemesi istenen durumlarda kullanılır.

Şekilde akış A'dan B'yedir. B'den A'ya akışta çek valf kapanacağı için akış olmaz. Ancak X uyarı hattından valf içine bir uyan gönderilecek olursa B'den A'ya akış mümkün olur.




HİDROLİK AKÜMÜLATÖRLER

Gerektiğinde sisteme vermek üzere basınçlı hidrolik akışkanı depolayan devre elemanıdır. Hidrolik sistemde bir basınç düşmesi olduğunda, akümülatör içindeki basınç kısa bir süre için çalışma basıncından daha yüksek olur. Bu durumda hidrolik akışkan tarafından sıkıştırılan azot gazı genleşir. Akümülatör sisteme bir miktar akışkan göndererek, sistemde eksilen akışkanın tamamlanmasını sağlar.


Çalışma esnasında sistemde bir şok darbesi olması halinde, basıncı yükselen akışkanın bir kısmı akümülatöre girer, azot gazını sıkıştırarak sistemin zarar görmesini önler.

Akümülatörler yüksek basınçlara dayanıklı çelik tüplerden yapılır.

Görevleri: Hidrolik akümülatörler hidrolik sistemlerde oluşan darbe ve şokların önlenmesini, sistemde oluşan kaçakların telafi edilmesini sağlar. Pompanın arızalanması ya da elektrik kesilmesi durumunda sistemi istenilen konumda durdurmak için yedek güç sağlar.

l.Ağırhk etkili akümülatör: Hidroliğin ilk yıllarında kullanılmıştır. Günümüzde hemen hemen hiç kullanılmamaktadır. Belirli miktardaki ağırlıklar kullanılarak akışkan üzerinde basınç oluşturur. Gerektiğinde bu basınçtan yararlanılır

2.Yay etkili akümülatör: Akümülatöre dolan akışkan, basıncın etkisiyle yayı sıkıştırır. Sistemdeki akışkanın basıncı düşünce, yay sisteme gerekli akışkanı sağlar. Bu tip akümülatörler basit ve düşük basınçlı sistemlerde kullanılır.
Yay etkili akümülatör



3.Pistonlu akümülatör: Pistonun üst tarafında sıkıştırılmış gaz (genelde azot gazı) alt tarafında ise pistona etki eden hidrolik akışkan vardır. Akışkan ile azot gazının birbirine karışmaması için piston üzerine keçe yerleştirilin iştir. Çok kullanılan tiplerden biridir. Genelde büyük hacim gerektiren yerlerde kullanılır. Bu tür akümülatörlerde sıkıştırılınca yanma ve patlama tehlikesi olmadığı için azot gazı kullanılır.
Pistonlu tip akümülatör


4.Balonlu akümülatör: Eri çok kullanılan akümülatör çeşididir. Sızdırmazlık özelliği çok yüksektir. Hızlı çalışmaları da önemli bir tercih sebebidir. Gaz ile hidrolik akışkan esnek bir balon ile birbirinden ayrılmıştır. Gaz balon içine doldurulmuştur. Hidrolik sistemde bir basınç düşmesi meydana geldiğinde, sıkıştırılan gaz genleşerek gerekli basınç takviyesini sağlar.


Balonlu tip akümülatör


5.Diyaframh akümülatör: Diyaframlı akümülatörün çalışma sistemi balonlu akümülatöre benzer. Balon gaz ile doldurulunca genleşir, diyaframlı akümülatör ise esner. Diyaframlı akümülatörler yüksek basınç ve debi gereken yerlerde kullanılmaz. Küçük hacim ve küçük basınçlar için uygundur






HİDROLİK SİSTEMLERDE KULLANILAN BAĞLANTI ELEMANLARI

Hidrolik sistemlerde akışkanı depodan alıp alıcılara kadar ulaştıran ve alıcılarda işi biten akışkanı depoya boşaltan hatlarda kullanılır. Bu elemanlara ve bu elemanların birbirine bağlanmasını sağlayan devre elemanlarına bağlantı elemanları adı verilir. Bağlantı elemanları boru, hortum, rakor gibi elemanlara verilen addır.

Bağlantı elemanları gerekli basınç, debi ve akış hızını sağlayacak şekilde tespit edilmeli, çalışma basıncına dayanacak yapıda olmalıdır.

HİDROLİK BORULAR

Sistemde belirli noktalar arasında akışkanı taşıyan, akışkana kılavuzluk yapan devre elemanıdır. Borular, soğuk çekme metoduyla ya da dikişli olarak, paslanmaz çelik ve hafif ----llerden yapılır. Dikişli borular yüksek basınçlara dayanıklı değildir

Hidrolik devrelerde boru seçiminde önemli iki etkenden biri, istenilen iç çap, diğeri de çalışma basıncını karşılayabilecek et kalınlığıdır. Hidrolikte istenen basınç ve akış hızı için boru çaplarının iyi tespit edilmesi gerekir.

Kullanılması Gereken Akış Hızları

Basınç Hattı:
50 bar'a kadar 4 m/s
100 bar'a kadar 4.5 m/s
150 bar'a kadar 5m/s
200 bar'a kadar 5.5m/s
200 bar' dan sonra 6-7 m/s

Emiş Hattı:
0.5 ile 1.5 m/s

Dönüş Hattı:
2 ile 3 m/s



Boru Çapının Hesabı




Q=Debi miktarı ......... It/dak
v =Ortalama hız ........ m/s
d=Boru iç çapı ......... mm


ÖRNEK: Bir hidrolik devrenin işletme basıncı 150 bar'dır.Pompa debisi 50 It/dak olduğuna göre basınç hattında kullanılacak boru iç çapını hesaplayınız


p=150 bar için v=5 m/s olarak yukarıdaki tablodan alınır.





























HİDROLİK HORTUMLAR

Hidrolik sistemlerde hareketli devre elemanlarını birbirlerine bağlamak amacıyla kullanılır. Hortumların yüksek esneme kabiliyetleri olduğu için, sistem basıncının sık sık değiştiği, titreşimli, sıcaklık farkının yüksek olduğu durumlarda kullanılması uygundur. Hortumlar sentetik kauçuktan yapılır. Dayanımlarını arttırmak için kauçuk tabakalar arasına bir veya birkaç sıra çelik tel örgü konulur.













HİDROLİK RAKORLAR

Boru, hortum gibi bağlantı elemanlarını birbirlerine ve diğer elemanlara (pompa, valf, silindir, motor vb.) bağlamak için kullanılan devre elemanıdır. Rakorlar genelde vida bağlantılıdır. Geçmeli rakorlar da kullanılır.












Boru ve Hortum Bağlantısında Dikkat Edilecek Hususlar:

l-Hidrolik sistemlerde farklı boru çaplan kullanılmamalı, ani kesit daralması yada kesit artışından kaçınılmalıdır.

2-Hidrolik sistemlerde kullanılan hatlardaki dönüşlerde, keskin köşelerden kaçınılmalıdır.

3-Aşın uzun ve gereksiz boru ve hortum hatlarından kaçınılmalıdır.

4-Sistemde titreşim ve kavitasyonu engellemek için, borular belirli aralıklarla kelepçeler yardımıyla tespit edilmelidir.

5-Emiş borusu kısa olmalıdır.

6-Dönüş borusu kısa olmalıdır.

7-Hareketli ve titreşimli yerlerde hortum kullanılmalıdır.

8-Boru bağlantılarında ısıl genleşmeler dikkate alınmalıdır.

9-Boru çapları istenen debi ve basıncı sağlayacak ölçüde olmalıdır.

10-Boru et kalınlığı ve hortum cinsi çalışma basıncını karşılayacak şekilde seçilmelidir.

11 -Boru ve hortum bağlantıları sızdırmaz olmalıdır.

12-Boru iç yüzeyleri pürüzsüz olmalıdır.

13-Hortumun en içteki katmanı sistemde kullanılan akışkana dayanıklı olmalıdır.






SIZDIRMAZLIK ELEMANLARI

Hidrolik ve pnömatik sistemlerde kullanılan sızdırmazlık elemanlarının, yağ kaçaklarını ve verim kayıplarını engellemek üzere iki görevi vardır. Sızdırmazlık elemanlarının seçiminde çalışma basıncı, çalışma sıcaklığı, akışkan cinsi göz önünde bulundurulmalıdır.

Yapıldıkları Malzemelere Göre Sızdırmazlık Elemanları

l-Bezli Malzemelerden Yapılan Sızdırmazlık Elemanları

Bezli NBR: Pamuklu beze NBR (nitril) emprenye edilerek hazırlanır. Çalışma sıcaklıkları -30 ile + 105°C arasındadır. 400 bar'lık basınçlara dayanabilir.

Bezli FKM: Pamuklu beze FKM (viton) emprenye edilerek hazırlanır. Özel koşullarda (yüksek ısı, özel akışkan, çeşitli kimyasallar vb.) kullanılır. Çalışma sıcaklıkları -30 ile+225°C arasındadır. 400 bar'lık basınçlara dayanabilir.





2-Esnek Malzemelerden Yapılan Sızdırmazlık Elemanları

Silikon (MVQ): -60 ile +200°C arasındaki sıcaklıklarda çalışır. Statik uygulamalarda kullanılır.

Nitril (NBR): Hidrolik ve pnömatik sistemlerde çok kullanılan malzemelerdir. -30 ile +105°C arasındaki sıcaklıklarda çalışır. Yağa ve grese dayanımları çok yüksektir

Viton (FKM): -30 ile +225°C arasındaki sıcaklıklarda çalışır. Özel koşullarda çalışmasıgereken sızdırmazlık elemanlarında kullanılır. Fiyatları çok pahalıdır.

Neopren (CR): -45 ile +100°C arasındaki sıcaklıklarda çalışır. Hidrolik ve pnömatik sistemlerde çok sık kullanılmaz. Grese dayanımları yüksektir.

Poliüretan (PU): -40 ile +80°C arasındaki sıcaklıklarda çalışır. Hidrolik ve pnömatik sistemlerde çok sık kullanılır. Sürtünmeye karşı dayanımları yüksek olduğu için, uzun ömürlüdür.

Etilen propilen kauçuk (EPDM): -40 ile +145°C arasındaki sıcaklıklarda çalışır. Otomobil fren yağlarına karşı dayanımı yüksektir. Su ve su buharı ile çalışan sistemlerde kullanılması tavsiye edilir.

Sitren butadien kauçuk (SBR): -50 ile +100°C arasındaki sıcaklıklarda çalışır. Gilikol esaslı fren yağlarına, inorganik asit ve bazlara karşı direnci çok yüksektir.

Doğal kauçuk (NR): -60 ile +100°C arasındaki sıcaklıklarda çalışır. Yüksek esneklik gerektiren yerlerde kullanılır. Titreşimli yerlerde kullanılması tavsiye edilir.

3-Termoplastik Malzemelerden Yapılan Sızdırmazlık Elemanları
Yataklarna malzemesi olarak kullanılır. Piston kollarının ve pistonun yataklanmasını sağlar. Keçe ve o-ringlerin dayanımlarını arttırmak için de kullanılır. Katkılı teflon (bronz, karbon vb.) katkılı veya katkısız polyamid (PA), katkılı veya katkısız polyacetal (POM), fiber vb. malzemelerden oluşur.

Sızdırmazlık elemanları kullanıldıkları yerlere göre statik ve dinamik olmak üzere iki gruba ayrılır.


Statik Sızdırmazlık Elemanları

1-Contalar: Genelde flanş ve kapaklarda kullanılan yassı sızdırmazlık elemanıdır.

2-O-Ringler (halkalar): Dairesel kesitli halkalardır. Uygun olmasa da dinamik uygulamalarda kullanılır.



Dinamik Sızdırmazlık Elemanları

1-Toz keçeleri: Piston koluna dış ortamdan yapışan toz, kir vb. pislikleri temizler. Çamurlu ortamlarda çalışan silindirlerde viton türü malzemeden yapılmış toz keçeleri kullanılır






2-Piston kolu keçeleri: Silindir içindeki basınçlı akışkanın piston kolu tarafından dışarı sızmasını engeller. Yüksek basınçlara dayanıklı türleri vardır. Genel olarak 100-120°C arasındaki sıcaklıklarda çalışır.









3.Piston keçeleri: Silindirin her iki tarafında basınç farkı yaratan piston keçesi verimli hareketin oluşumuna yardımcı olur. Düşük ve yüksek basınçlarda farklı tipler kullanılır

emegine saglik, tesekkurler

emeğine sağlık...Teşekkür ederim