Konşimento Bill of Lading
Genel
Taşıma Belgesi veya konşimento; ihracatçı ile malları belli bir noktadan diğerine taşıyacak olan taşıyıcı arasında yapılan sözleşmedir.Genellikle standart formatlara sahip olan taşıma belgesi taşıyıcı veya nakliye aracısı tarafından ihracatçıya gerekli detaylar sorularak hazırlanır. İhracatçıya hangi tür nakliye ile mallarını taşıtmak istediği, malların değeri, ağırlığı, hacmi ve evraklar için gerekli diğer detaylar ve herhangi bir aksaklık durumunda ödemeyi kimin yapacağı gibi hususlarda bilgi istenir.
Taşıma belgesi, nakliye türüne ve nakliyeciden nakliyeciye değişebilir. Nakliyeye konu olan malları taşıyan ile taşıtan arasında yapılan bir taşıma sözleşmesi, malların taşıyan tarafından teslim alındığını gösteren bir makbuz olup, bazı şartlar altında kıymetli evrak niteliğindedir.
Taşıma belgelerinin tümü makbuz özelliğinde olmakla beraber, bu belgelerin bazıları sözleşme veya kıymetli evrak niteliği taşımayabilirler.
Konşimentolar teslim şekillerine göre:
a-) Nama yazılı konşimento,
b-) Emre yazılı konşimento,
c-) Hamiline yazılı konşimento,
d-) Tesellüm konşimentosu,
e-) Yükleme konşimentosu olabilir.
Ayrıca;
1-) Deniz konşimentosu
2-) Özellikli konşimentolar
3-) Diğer taşıma belgeleri olarak üç sınıfta gruplandırılmaktadır.
Özellikli konşimento türleri: tek konşimento(trough B/L), kombine nakliyat konşimentosu(combined transport B/L), konteyner konşimentosu, düzgün hat konşimentosu, kısa konşimento, tanker konşimentosu, ciro edilemez konşimento, navlun sözleşmesine dayalı konşimento, kaptan makbuzudur.
Diğer taşıma belgeler ise; havayolu konşimentosu, demiryolu hamule senedi, karayolu taşıma senedi (CMR belgesi), nakliyeci makbuzları, FİATA tesellüm belgeleri, posta makbuzudur.
UCP 500, 23. Maddeden, 34. Maddeye kadar olan bölümü konşimento ile ilgilidir:
Deniz/ Okyanus Konşimentosu (Md.23), Ciro Edilemez Denizyolu Taşıma Senedi (Md.24),Charter Party Konşimentosu (Md.25), Çok Şekilli (multimodal) Taşımaya İlişkin Taşıma Belgesi (Md.26), Havayolu Taşıma Belgesi (Md.27), Karayolu, Demiryolu veya Karasal Su Yolu Taşıma Belgeleri (Md.28), Kurye ve Posta Makbuzları (Md.29), Navlun Komisyoncuları (Freight Forwarders) tarafından Düzenlenen Taşıma Belgeleri (Md.30), “Güverte Üzerinde”, “Yüklenen tartı ve Sayımına Göredir”, “Gönderenin İsmi” (Md.31),Temiz Taşıma Belgeleri “Clean on Board” (Md.32), Navlunu Ödenecek/Ödenmiş Taşıma Belgeleri (Md.33) ile düzenlenmiştir.
Taşıma Belgesi Hangi Bilgileri içerir?
[1] Normalde firma antetli fatura kullanılır. ( Şayet müşterinin handling acentası varsa ve bu evrakta gösterilmemişse konşimentonun gerçekleşmesinde gecikmeler olabilir.)
[2] Konsinye (alıcı) adresi aynı formda mutlaka gösterilmelidir ve gerekli görülen detaylar da yer almalıdır.
[3] Alıcının “handling” elleçleme işlemlerini yapan acentasının adresinin bu kolonda gösterilmesi gerekir.
[4] Taşıyıcının sorumluluğunun başladığı yeri belirtir. (Taşıyıcının malları alacağı yer gösterilmemiş veya yanlış gösterilmişse navlun ödemesi yanlış yapılabilir.)
[5] Malları taşıyan araç belirtilir.
[6] Araca yüklemenin yapıldığı yer belirtilir.
[7] Araçtan boşaltmanın yapılacağı liman belirtilir. (Yanlış belirtildiği takdirde mallar yanlış yerde boşaltılacaktır.)
[8] Nihai varış yeri yazılır. (Yanlış adres verildiği takdirde mallar kaybolabilir veya gecikebilir.)
[9] İkinci bir araç sözkonusu ise buraya yazılır.
[10] İkinci araçta malların indirileceği (boşaltılacağı) liman belirtilir.
[11] Varsa iki aracın son varış noktası yazılır.
[12] İhracatçı nakliye acentası kullanıyorsa adını, adresini de içermelidir. (Nakliye acentası belirtilmez ise gecikmeler olabilir.)
[13] İşaret ve numaralar belirtilmelidir.
[14] Gümrük kapısında kullanılan mühür(damga) numarası yazılır. (Tam konteyner yüklendiği durumda damga numarası belirtilmez ise veya yanlış yazılır ise gecikmeler olabilir.)
[15] Konsinye (gönderilen mal) ve ambalaja ilişkin genel açıklama yer alır. Palet sistemi kullanılmışsa veya yükleme-boşaltma sırasında dikkat edilmesi gereken bir şey varsa belirtilir.
[16] Gönderilen malın toplam ağırlığı belirtilir. (Yanlış rakam nedeniyle yanlış ödeme yapılır)
[17] Gönderilen malın toplam hacmi belirtilir. (Yanlış rakam nedeniyle yanlış ödeme yapılır)
[18] İthal edilen ülkede kullanılan sınıflandırmaya göre tarife numarası yazılır.
[19] FOB (Güvertede teslim fiyatı) değer yazılır. (FOB değerinin yanlış olması durumunda ithalatçı ekstra maliyetle karşılaşır.)(Fakat konşimento üzerinde mal bedeli belirtmek herzaman gerekli değildir.Ve armatörden izin alınacak bir durumdur.Çünkü konşimentoda belirtilen mal bedelinden taşıyıcı sorumlu olur)
[20] Şayet hacim ve ağılık yanlış verilir veya yanlış hesaplanırsa malları istif edilmesinde sorun olabilir, ekstra maliyete yol açabilir.
[21] Toplam koli sayısı yazılır.
[22] Her bir kolinin boyu yazılır.
[23] Her bir kolinin eni yazılır.
[24] Her bir kolinin yüksekliği yazılır.
[25] Her bir kolinin hacmi yazılır.
[26] Kolilerin toplam hacmi yazılır.
[27] (Konşimentoda yanlışlar var ise alıcının talepleri karşılayan belgelere sahip olamamışsınız demektir.)
[28] (Navlun ve diğer giderleri kimin ödeyeceği belirtilmemişse, daha fazla ödeme yapmanız gerekebilir.)
[29] (Tam ve doğru doldurulmayan belgelerin yer alması durumunda, kontrol mercinin bu evrakları kontrolü zorlaşır.)
[30] Gerekli konşimento numarası orjinal ve kopyalarda aynı olmalıdır.
[31] Yönergelere uygun hazırlanmadığı takdirde gerekli belgeler sağlanamayacaktır.
[32] Nakliyeci veya ihracatçı için konşimento şekli ve numarası gereklidir.
[33] Konşimento şekli ve numarası ürüne uygun olmalıdır.
[34] Navlun maliyetlerini kimin ödeyeceği belli olmalıdır.
[35] Diğer ödemeleri kimin yapacağı belli olmalıdır.
[36] Nakliyeci veya ihracatçı adına yetkili kişinin imzası. (İhracatçı tarafından imzalanmayan taşıma belgesi nakliyeci tarafından kabul edilmeyebilir.)
Karşılaşılan Temel Sorunlar ve Dikkat Edilmesinde Fayda Görülen Hususlar.
1. Nakliyeci/ihracatçının adı ve adresi dikkatle kontrol edilmelidir.
2. Konsinyatörün(alıcının) adı ve adresinin doğruluğundan emin olunuz.
3. Varsa konsinyatörün acentasının adı mutlaka yazılmalıdır.
4. Güzergaha ilişkin detaylar transit veya parsiyel olup olmadığı belirtilmelidir.
5. Nakliye acentasının adı ve adresinin doğruluğu kontrol edilmelidir.
6. Mallara ilişkin detaylı bilgi, tam konteyner ile taşınıyorsa damga numarası belirtilmelidir.
7. Toplam ağırlık ve tarife numarası kontrol edilmelidir.
8. Kolilerin ağırlık ve hacimlerine ilişkin detaylar ve toplamı dikkatle hesaplanmalıdır.
9. Toplam hacim doğru biçimde hesaplanıp yazılmalıdır.
10. FOB değerinin hesaplanması için; ex works (iş yeri teslim, fabrika çıkış fiyatı) fiyatına limanda teslim maliyeti eklenmelidir.
11. Gerekli belgelere ilişkin bilgilerin yazılması unutulmamalıdır.
12. Tarih ve imza mutlaka olmalıdır.
13. Nakliyeye ilişkin diğer evraklarla birlikte hazırlanan taşıma belgesinin de bir örneği saklanmalıdır.
1-DENİZ KONŞİMENTOSU (Bill of Ladings)
Deniz taşımacılığında en önemli olan belge konşimentodur. Bir gemi şirketinin veya onun yetkili acentasının veya yükleme limanında acentası yoksa gemi kaptanının malı yükletene verdiği, malların teslim alındığını ve kararlaştırılan limana kadar taşınacağını gösteren bir belgedir.
Taşıma Belgelerinin Bankalarca Teminat Olarak Kabul Edilmesinin Koşulları
Taşıma şirketleri tarafından düzenlenmiş, sevk tarihini içeren, sevk edildiğini gösteren, ihbar kaydı taşıyan, temiz olan ve bayat olmayan bir konşimentonun KIYMETLİ EVRAK olma özelliğinin, bankalarca, malın değeri kadar veya daha az nakit krediye konu edilebilmesi için öncelikle bu konşimento deniz konşimentosu olmalı ve sonra da şu koşullara uygun olmalıdır.
Banka Emrine veya Namına Düzenlenmiş Olmalıdır:
Genellikle konşimentolar emre düzenlenir
a) Emre yazılı konşimento - Order of Bill of Lading
-Gönderilenin emrine (ki bu bir banka olabilir)
-Yükletenin emrine
-Sadece emre (to order) düzenlenebilir.
b) Nama yazılı konşimento - Straight Bill of Lading
Konşimentoya veya diğer taşıma belgelerine gönderilenin adı veya ünvanı yazılmasıdır. Gönderilenin adı veya ünvanının yanına emre kelimesi eklenmez. Nama yazılı taşıma belgeleri ciro yoluyla devredilemez. Mallar sadece ve ancak taşıma belgesinde adı yazılan muhataba teslim edilir.
c) Hamiline yazılı konşimento - Bearer Bill of Lading
Bu konşimentolarda alıcı kısmına "hamiline" ibaresi yazılarak düzenlenir. Konşimento hamili malların kendisine teslimini talep edebilir.
Bütün orjinal nüshalar bankaya ibraz edilmelidir.
Malların teslimi için orjinal nüshalardan birinin ibrazının yeterli olması bankalar açısından risk doğurur. Bu nedenle bankalarca, kredili işlemlerde konşimentonun tam takım halinde bankaya ibrazı gerekir.
Navlun ödenmiş olmalıdır.
Navlunun ödenmemesi halinde, taşıyıcı, mallar üzerinde hapis hakkına sahip olacaktır. Bu durum, konşimentonun Teminat Olma niteliğinin zayıflaması demektir. Üzerinde "navlun ödenmiştir" ibaresi bankalarca aranır.
1) Tesellüm Konşimentosu - Received for Shipment B/L
Yükletenin malları taşıyıcıya teslim ettiğini, taşıyıcının malları teslim aldığını fakat hangi tarihte, hangi gemi ve sefer ile taşınacağını bildirmeyen ve " yüklenmek üzere teslim alınmıştır-tesellüm" kaydı taşıyan konşimentodur. Bu tür konşimentolar bankalarca kabul edilmezler.
2) Yükleme Konşimentosu - On Board B/L
Mallar gemiye yüklendiğinde taşıyıcısı veya acentası tarafından düzenlenen yükleme konşimentosunda sevk tarihi konşimentonun düzenlendiği tarihtir. Bankalar tarafından da kabul edilerek krediye esas teşkil eden yükleme konşimentosu, malın taşıma vasıtasına yüklendiğini ve taşıma acentasınca kabul edilip sevk yerine götürüleceğini gösteren tam özelliklere sahip taşıma belgesidir.
2-ÖZELLİKLİ KONŞİMENTOLAR
1) Tek Konşimento - Baştan Başa Konşimento
Throught Bill of Lading
İki liman arasındaki denizden taşımanın uzantısında kara yolu ile taşıma da varsa (önce karayolu sonra denizyolu ) ve tanzim edilen konşimento malın bu tür aktarmalı taşımasını kapsıyorsa buna Throught Bill of Lading (tek konşimento) denir
Bu belgede mutlaka deniz yolu taşıması gerektirir. Taşıyıcının sorumluluğu yalnız deniz taşımacılığı sırasında meydana gelecek hasar ve kayıplarla sınırlıdır. Kombine nakliyat konşimentosunda ise taşıyıcının sorumluluğu malı aldığı noktadan başlayıp teslim ettiği noktaya kadar devam eder.
2) Kombine Nakliyat Konşimentosu - Birleşik Taşıma Konşimentosu
Combined-Transport Bill of Lading
Bu belge, birden fazla (multimodal) taşıma aracı ile gerçekleştirilen ve taşıma sürecinde denizyolu bulunmasında şart olmayan bir taşımaya ait konşimentodur. Navlun komisyoncuları veya adına to "combined Transaport Operator" (taşıma acentaları) denen işletmecilerce düzenlenir.
Taşıma acentası veya ilk taşıyıcı malı teslim aldıktan sonra teslim edene kadar tüm zararı tazmin etmekle yükümlüdür. Bu konşimentoda Kıymetli Evraktır. Malların mülkiyetini temsil eder, ciro ve temsil yoluyla devredilebilir.
3) Konteynır Konşimentosu
Container Bill of Lading
Konteynır, içine mal konularak kapatılan ve gümrükçe mühürlenen hafif ----lden yapılma, dünya standartlarında belirlenmiş ölçü ve tipleri olan büyük bir kutudur. Taşıma konteynırlarla yapılıyorsa buna uygun matbu formu bulunan konteynır konşimentosu düzenlenir mallara ilişkin bilgiler " yükletenin bildirimine göre" kaydı ile konşimentoya yazılır ve bu kaydı içeren konşimentolar "clean on board" yani "temiz" konşimento sayılırlar.
4) Düzgün Hat Konşimentosu
Liner Bill of Lading
Tarifeli sefer yapan gemilerle yapılan taşımacılıkta kullanılır. Tarifeli sefer yapan gemilerde kalkış/varış saatleri, uğrayacakları limanlar, yanaşacakları limanlara kadar her ayrıntı belirli ve düzenlidir. Ayrıca genellikle bir antlaşmaya taraf olduklarında bu antlaşmanın ortak hüküm ve kolaylıklarından yararlanırlar. Güvenli taşıma için tercih edilirler. CIF yükleme yapan ihracatçı ve FOB teslim alan ithalatçı tarafından tercih edilir.
Aynı hat üzerinde çalışan gemi şirketleri birlik oluşturarak yükleme, boşaltma, navlun, istif gibi konularda ortak bir ücret belirlerler. Bu işleme "Liner Terms" denir.
5) Kısa Konşimento
Short Form / Blank Back Bill of Lading
Konşimento aynı zamanda bir taşıma sözleşmesidir. Doğal olarak taşıma şirketinin şartlarını içeren bu sözleşmenin tam metni konşimentoların arka yüzünde küçük puntolu harflerle matbu olarak yer alır. Bu sözleşmeler muhtelif uluslararası antlaşmalarla belirlenmiştir. Short form konşimentonun en belirgin özelliği sözleşme metninin belgenin arka yüzünde yer almamasıdır. Arka yüzde yer alması gereken sözleşme metninin kaynağına ön yüzde değinilmekle yetinilmiştir. Bu özelliğinden dolayı bu tür konşimentoya "Blank Back" (arkası boş) konşimento denir.
6) Tanker Konşimentosu
Tanker Bill of Lading
Ham petrol, sıvı yakıt ve kimyevi maddelerin taşınmasında kullanılan tankerler için düzenlenen konşimentolardır.
Dökme/sıvı yükün taşınması nedeniyle, işin gereğine göre özel ibareler ve şartlar taşır.
7) Ciro Edilemez Konşimento
Non-Negotiable Bill of Lading
Bazı durumlarda konşimentolar birkaç el değiştirebilir. Sonuçta konşimento geminin varışında alıcının eline gelmeyebilir. Varış limanında malın teslim işleminin gecikmeli olmaması için bazı denizcilik işletmelerince geliştirilen non-negotiable kullanılır. Bu belge doğrudan malın alıcısı adına düzenlenir. Ciro edilemez. Belgenin temsil ettiği malların alıcıya teslimi sorun yaratmaz.
8) Navlun Sözleşmesine Dayalı Konşimento
Charter Party Bill of Lading
Yükleten, geminin tümünü veya bir bölümünü bir sefer için kiraladığında gemi şirketi ile Charter Party sözleşmesi yapar. Taşımanın ayrıntıları ve şarta bağlanan bazı riskler bu özel sözleşmeye tabidir.
Bu durumda düzenlenen konşimentoya " subject to charter party" kaydı konulur. Sözleşme belirli bir süre için yapılırsa buna " Time Charter", belirli bir sefer için yapılıyorsa da buna " Trip Charter" sözleşmeleri denir.
9) Kaptan Makbuzu
Mate's Receipt
Gemiye yüklenen mallara ait bir makbuzdan ibarettir. Malları temsil etmediği için mallar üzerinde tasarruf yetkisi vermez. Konşimento tanzimine kadar geçici bir belgedir. Yükleten bu belgeyi gemi acentasına ibraz ederek konşimento ile değiştirir. Aktarmasız taşımalarda aynı gruba dahil şirketler arasındaki alım-satım işlerinde konşimento yerine kullanılabilir.
3-DİĞER TAŞIMA BELGELERİ
Deniz konşimentosu dışında kalan bu taşıma belgeleri, taşınan malın mülkiyetini temsil etmedikleri, sadece malların teslim edildikleri yerden alınıp varış yerinde alıcıya teslim edileceğini gösteren Makbuz niteliğindeki belgelerdir. Bu taşıma belgeleri ciro edilemez ve malların mülkiyeti devir edilemez. Taşıma senetleri ciro edilemediği için taşınan mallar, senette ismi yazılı alıcıya teslim edilir.
Bu yazının yasal sahibi denizcilikfakultesi.com sitesidir, izinsiz alıntı yapılması, kopyalanması ve çoğaltılması yasal süreçlerin başlamasına sebep olacaktır.