Levrek ( Dicentrarchus labrax ) (Linnaeus, 1758) European seabass
Moronidae familyasından olup Doğu Atlantik kıyılarında Norveç'ten Kuzey Afrika kıyılarına kadar, bu arada Akdeniz Marmara ve Karadeniz'de de bulunur. Yabancı kaynaklarda sea bass (ABD), European seabass (İng), perchia (İtl), gemeiner seebarsch (Alm), bar (Fra), levreki (Yun) gibi isimlerle tanınır. Yurdumuzda Levrek olarak bilinir, 40 cm., den küçüklerine ispendek denir. Vücudu füze şeklinde, ancak yanlardan hafifçe basıktır, Kafası cüssesine göre normal büyüklüktedir, gözleri irice sayılabilir, parlaktır. Vücudu iri pullarla kaplıdır. Sırtı kurşuni, yanlara doğru mat beyaz renkte, olup karnı gümüşi beyazdır. Genç balıkların sırt taraflarında koyu benekler olabilir. Tüm yüzgeçleri gayet iyi gelişmiştir, kuyruk yüzgeci mükemel olup balığa üstün bir manevra yeteneği ve hız kazandırır. Sırt yüzgeci iki parçalı olup serttir ancak ele batıp yaralamaz. Solungaç kapaklarının uçları oldukça keskindir bazen oltanın bedenini bu şekilde keser, ele alırken dikkat etmezseniz eliniz de kesilebilir. Yine solungaç kapaklarının uçlarında sert dikenler vardır, şeffaf olan bu dikenler kolayca ferk edilmez ve dikkat edilmez ise ele batıp can yakabilir. Ağzı büyüktür, kadife dişleri çenesine hilal düzeninde yerleşmiştir; ayrıca damağında, dilinin üzerinde ve yanlarında da tutucu sahte dişler bulunur. Bu dişler kesici olmadığından levrek olta ipini dişleri ile kesemez. Yüzme kesesi vardır. 1 metre boyu 14 - 15 kilo ağırılığa erişebilir, bilimsel kaynaklarda maksimum 15 yaşında bir balık rapor edilmektedir. Yerli balıklardandır yine de bazı sürülerin yaz aylarında Akdeniz'den Marmara'ya; Marmara'dan da Karadeniz'e çıkış yaptığı bilinmektedir, dönüş sonbaharda olur. Ocak, Mart ayları arasında 500,000 ile 2,000,000 milyon yumurta dökerler. Yumurta dökümü, kıyılara yakın yerlerde dişili erkekli sürüler halinde yapılır. Su sıcaklığının 8,5 dereceden az 15 dereceden yüksek olduğu yerler üremelerine uygun yerler değildir. Yumurtalar ortam sıcaklığına bağlı olarak 4 veya 9 gün içinde açılır. Yumurtadan çıkan yavrular ilk dört beş ay içinde açıklardan kıyılara ve daha sonra derelere, nehirlere girerek hem korunur hem de beslenirler. Levrek 4 - 5 yaşına kadar tatlı sularda yaşamını sürdürüp daha sonra denize açılır. Büyümeleri yavaştır, Ticari olarak yapılan üretimlerinde Karadeniz'de levreğin 250 gramlık ticari ağırlığa erişmesi için iyi bir bakım ve besleme ile 24 - 26 ay gerektiği tespit edilmiştir. Küçük balıklar sürüler halinde gezerek yemlenirler, büyüdükçe yalnız gezip yemlenmeyi tercih ederler.
Sığ sularda ve gençken sürüler halinde yaşayan levreğin soyunu dinamitle avcılık da gerçekten çok kötü etkilemiştir. Üremesi yüksek adetlerde görünse de yavaş büyümesi nedeni ile levrek ne yazık ki gitgide azalmaktadır. Son yıllarda levreğin ticari olarak yetiştirilip satılması bilinen tüm zararlarının yanında önceden tahmin edilemeyen bir tehlike daha getirmiştir. Yetiştiriciler dere ağızlarında yavru balık yakalayıp getiren balıkçılarla anlaşarak yavruları satın almaktadır. "Yavrucu" adı verilen balıkçılar da dere ağızlarında, derelerde yavru levrekleri damaksız iğnelerle yakalayarak ticari kuruluşlara satmaktadır. Bu hem doğal ortamın talan edilmesine yol açmakta, hem de yakalanan yavrular sevk edilirken yarısı ölmektedir. Hatta bu arada yılan balığı, karagöz, çipura gibi balıkların yavruları da oltada çıkmakta onlar da aynı akibete uğramaktadır. Ne yazık ki bu yöntem Türkiyemizde yasal sayılmakta "yavrucular" bu iş için lisans alabilmektedir. Yani levreğin (ve diğer bazı balıkların) doğal üreme ve büyüme alanı yasal olarak talan edilebilmektedir. İzini veren de, koruma görevini üstlenen aynı bakanlıktır. Anlayabilene aşk olsun.
Levrek tam bir kıyı balığıdır. Bununla birlikte kışları havaların soğuması ile daha derin sulara çekllir. Çok ürkektir, bu nedenle sessiz, sakin, sığ koyları tercih eder. İskele ayakları arasında ispendek sürüleri sıkça gezinirler. Akarsuların denize döküldüğü yerlerdeki bulanık sularda daha çok bulunur ve yemlenir. Bu arada acı sulara hatta derelere de girer. Sığlıklarda gezindiğinden yüksekçe bir yerden görüntü vermeden gözleme yapılırsa balık görülebilir. Levrek bazen dibe ani bir hareketle yanlamasına sürtünerek su dışından görülebilecek parıltı yapar; bu şekilde de yerini belli edebilir. Bunu neden yaptığı tam olarak bilinmemektedir. Çervede kuma saklanmış kabukluları ürkütmek için yapabileceği gibi üzerindeki parazitlerden kurtulmak için de yapabilir. Bazen bu şekilde kendini kısa süreyle kuma gömdüğü, saklı olarak 30 - 60 saniye kaldıktan sonra süratle kaybolduğu da gözlenmiştir. Bu davranışı büyük bir ihtimal çevredeki daha iri bir yırtıcıdan korunma amaçlıdır veya gözlemciyi fark etmiş de olabilir.
