MEVKİ HATTI VE MEVKİ
Mevki hattı:Harita üzerinde mevcut bir cisimden alınan kerteriz hattına mevki hattı denir.Haritaya çizilen mevki hattının üzerine paralel gelecek şekilde kerteriz zamanı da dört rakamlı olarak yazılır.Mevki hattı geminin üzerinde bulunduğu bir doğru veya daire parçasıdır.
Mevki:Belirtilen zamanda saptanan iki veya daha fazla mevki hattının kesiştiği noktaya mevki denir.Birkaç mevki hattıyla tespit edilen mevki noktası haritada işaretlenerek yanına dört basamaklı olarak tespit zamanı yazılır.Mevki zamanı belirtildiğinde ayrıca mevki hatlarının zamanının yazılmasına gerek yoktur.
Parakete mevki(Dead reckoning-DR):
Geminin bilinen en son kesin mevkiinden itibaren gemi hızı ve haritaya uygulanan gemi rotası kullanılarak hesaplanan mevki türüdür.Mevki koyabilmek için gözlemlenebilecek hiçbir maddenin olmadığı veya yararlanabilecek bir seyir cihazının olmadığı durumlarda, yani herhangi bir mevki hattı elde edilemediği durumlarda uygulanan mevki koyma yöntemidir.Bu yöntemle yapılan seyre de parakete seyri denir.
Tanımda anlaşılacağı gibi parakete mevki geminin bir saatte aldığı yol hesabına göre ve gemi harita rotasını takip ediyor kabul edilerek uygulanır.Bu yüzden tüm parakete mevkileri haritada çizilmiş olan rota üzerimde gösterilir ve hesaplama ile bulunur.Parakete mevkisi rota üzerinde yarım daire sembolü ile yada rotayı dik kesen küçük bir çizgi olarak belirtilebilir.Genellikle DR kısaltması kullanılır.
Parakete mevkisinde rota hatası,dümen hatası,tespit edilmeyen bir pusula hatası,rüzgar ve akıntı etkileri gibi tüm değerler hesaba katılmaz.geminin son kesin mevkiinden önceki ortalama hızı gemi hızı olarak kabul edilir ve buna göre parakete mevkisi belirlenir.Tüm bu dış etkenler hesaba katılmadığı için ortaya çıkan parakete mevkisi doğru değildir.
Parakete seyri kuralları:
1.Düzenli ve uygun aralıklarla parakete mevkisi koy.ayrıca her saat başında parakete mevkisi koy.
2.Her rota değişikliğinde parakete mevkisi koy.
3.Her hız değişikliğinde parakete mevkisi koy.
4.Her mevki hattı ile birlikte parakete mevkisi koy.
5.Her kaydırma mevkisi tespit edildiğinde parakete mevkisi koy.
6.Her kesin mevki tespit edildiğinde parakete mevkisi koy.
Tahmini mevki(Estimated position):
Parakete mevkisine akıntı ve rüzgar gibi dış etkenlerin değerleri uygulanarak bulunan mevki ye tahmini mevki denir.parakete mevkisinde sadece gemi hızı hesaplanarak mevki koyulur;akıntı,rüzgar,dümen hatası,deniz etkisi gibi dış etkenler hesaba katılmaz.Fakat bu dış etkenlerden biri veya hepsi tespit edilmişse bunlarda parakete mevkisine uygulanır ve sonuç olarak parakete mevkisinden daha verimli ama yinede kesin olmayan tahmini mevki elde edilir.Bu dış etkenlerden bilinenler ne kadar fazla ise tahmini mevkide o kadar verimli olacaktır.Tahmini mevki haritada kare veya üçgen sembolü ile gösterilebilir.Genellikle mevki yanına EP kısaltması yazılır.
Bir mevki hattı tespit edildiğinde, aynı anda eğer iskandil cihazından da derinlik değeri tespit edilmişse:mevki hattı haritaya çizilir,bu mevki hattı üzerinde iskandil cihazından alınan derinlik değeri ile aynı veya ona çok yakın bir değerin bulunduğu bir nokta varsa burası tahmini mevki olarak kabul edilebilir.Mevki hattı üzerinde bizim iskandil cihazından aldığımız derinlik değeri ile çakışan birden fazla nokta varsa bu durumda sahile veya tehlikeli bölgeye en yakın olan noktayı tahmini mevki kabul etmekte yarar vardır.Bu durumda kendimizi tehlikeden uzak tutmak için en uygun manevrayı yapabiliriz.Eğer sadece mevki hattı elde etmişsek bu durumda mevki hattı zamanı ile aynı zamanda olan parakete mevkisini haritaya işleriz.Parakete mevkisinden mevki hattına en yakın nokta,parakete mevkisinden mevki hattına dik çizilen doğrunun mevki hattını kestiği noktadır.Bu noktayı da tahmini mevki olarak kabul edebiliriz.
Kaydırma mevki(running fix):
Önceden alınmış olan bir mevki hattının veya mevki dairesinin daha sonra alınan bir başka mevki hattıyla kesiştirme yoluyla bulunan mevki ye kaydırma mevki denir.aynı zamanda alınmış mevki hatları olamasa bile görünür cisimlerden alınan kerterizler olduğu için oluşan mevki parakete ve tahmini mevkilerden daha verimli ve güvenilirdir.
Kesin mevki(fix):
Aynı anda veya çok kısa bir süre içerisinde alınan iki veya daha fazla mevki hattının haritada kesiştirilmesi ile elde edilen mevki kesin mevkidir.Çıplak gözle görülebilen cisimlerden alınan mevkiler ,radar ve diğer elektronik cihazlardan alınan mevkiler ve sextant gözlemi ile elde edilen mevkiler kesin mevki olarak kabul edilir.
Mevki hattı:Harita üzerinde mevcut bir cisimden alınan kerteriz hattına mevki hattı denir.Haritaya çizilen mevki hattının üzerine paralel gelecek şekilde kerteriz zamanı da dört rakamlı olarak yazılır.Mevki hattı geminin üzerinde bulunduğu bir doğru veya daire parçasıdır.
Mevki:Belirtilen zamanda saptanan iki veya daha fazla mevki hattının kesiştiği noktaya mevki denir.Birkaç mevki hattıyla tespit edilen mevki noktası haritada işaretlenerek yanına dört basamaklı olarak tespit zamanı yazılır.Mevki zamanı belirtildiğinde ayrıca mevki hatlarının zamanının yazılmasına gerek yoktur.
Parakete mevki(Dead reckoning-DR):
Geminin bilinen en son kesin mevkiinden itibaren gemi hızı ve haritaya uygulanan gemi rotası kullanılarak hesaplanan mevki türüdür.Mevki koyabilmek için gözlemlenebilecek hiçbir maddenin olmadığı veya yararlanabilecek bir seyir cihazının olmadığı durumlarda, yani herhangi bir mevki hattı elde edilemediği durumlarda uygulanan mevki koyma yöntemidir.Bu yöntemle yapılan seyre de parakete seyri denir.
Tanımda anlaşılacağı gibi parakete mevki geminin bir saatte aldığı yol hesabına göre ve gemi harita rotasını takip ediyor kabul edilerek uygulanır.Bu yüzden tüm parakete mevkileri haritada çizilmiş olan rota üzerimde gösterilir ve hesaplama ile bulunur.Parakete mevkisi rota üzerinde yarım daire sembolü ile yada rotayı dik kesen küçük bir çizgi olarak belirtilebilir.Genellikle DR kısaltması kullanılır.
Parakete mevkisinde rota hatası,dümen hatası,tespit edilmeyen bir pusula hatası,rüzgar ve akıntı etkileri gibi tüm değerler hesaba katılmaz.geminin son kesin mevkiinden önceki ortalama hızı gemi hızı olarak kabul edilir ve buna göre parakete mevkisi belirlenir.Tüm bu dış etkenler hesaba katılmadığı için ortaya çıkan parakete mevkisi doğru değildir.
Parakete seyri kuralları:
1.Düzenli ve uygun aralıklarla parakete mevkisi koy.ayrıca her saat başında parakete mevkisi koy.
2.Her rota değişikliğinde parakete mevkisi koy.
3.Her hız değişikliğinde parakete mevkisi koy.
4.Her mevki hattı ile birlikte parakete mevkisi koy.
5.Her kaydırma mevkisi tespit edildiğinde parakete mevkisi koy.
6.Her kesin mevki tespit edildiğinde parakete mevkisi koy.
Tahmini mevki(Estimated position):
Parakete mevkisine akıntı ve rüzgar gibi dış etkenlerin değerleri uygulanarak bulunan mevki ye tahmini mevki denir.parakete mevkisinde sadece gemi hızı hesaplanarak mevki koyulur;akıntı,rüzgar,dümen hatası,deniz etkisi gibi dış etkenler hesaba katılmaz.Fakat bu dış etkenlerden biri veya hepsi tespit edilmişse bunlarda parakete mevkisine uygulanır ve sonuç olarak parakete mevkisinden daha verimli ama yinede kesin olmayan tahmini mevki elde edilir.Bu dış etkenlerden bilinenler ne kadar fazla ise tahmini mevkide o kadar verimli olacaktır.Tahmini mevki haritada kare veya üçgen sembolü ile gösterilebilir.Genellikle mevki yanına EP kısaltması yazılır.
Bir mevki hattı tespit edildiğinde, aynı anda eğer iskandil cihazından da derinlik değeri tespit edilmişse:mevki hattı haritaya çizilir,bu mevki hattı üzerinde iskandil cihazından alınan derinlik değeri ile aynı veya ona çok yakın bir değerin bulunduğu bir nokta varsa burası tahmini mevki olarak kabul edilebilir.Mevki hattı üzerinde bizim iskandil cihazından aldığımız derinlik değeri ile çakışan birden fazla nokta varsa bu durumda sahile veya tehlikeli bölgeye en yakın olan noktayı tahmini mevki kabul etmekte yarar vardır.Bu durumda kendimizi tehlikeden uzak tutmak için en uygun manevrayı yapabiliriz.Eğer sadece mevki hattı elde etmişsek bu durumda mevki hattı zamanı ile aynı zamanda olan parakete mevkisini haritaya işleriz.Parakete mevkisinden mevki hattına en yakın nokta,parakete mevkisinden mevki hattına dik çizilen doğrunun mevki hattını kestiği noktadır.Bu noktayı da tahmini mevki olarak kabul edebiliriz.
Kaydırma mevki(running fix):
Önceden alınmış olan bir mevki hattının veya mevki dairesinin daha sonra alınan bir başka mevki hattıyla kesiştirme yoluyla bulunan mevki ye kaydırma mevki denir.aynı zamanda alınmış mevki hatları olamasa bile görünür cisimlerden alınan kerterizler olduğu için oluşan mevki parakete ve tahmini mevkilerden daha verimli ve güvenilirdir.
Kesin mevki(fix):
Aynı anda veya çok kısa bir süre içerisinde alınan iki veya daha fazla mevki hattının haritada kesiştirilmesi ile elde edilen mevki kesin mevkidir.Çıplak gözle görülebilen cisimlerden alınan mevkiler ,radar ve diğer elektronik cihazlardan alınan mevkiler ve sextant gözlemi ile elde edilen mevkiler kesin mevki olarak kabul edilir.