C
CaDi
Misafir
Motorlu küçük tekneler:
Genelde akşam sefasında, hafta sonu balıkta, büyük teknelere dingi olarak kullanılırlar. Küreklerinin bulunması gereklidir. Yelkenli olabilmeleri özel keyifler için avantajlıdır. Sentetik reçine (epoksi-cam elyafı), plastik malzeme, şişme kauçuk, ahşaptan üretilirler. Özellikle şişme ve epoksi olanlarının kütlesi azdır. Yanal rüzgârlardan kolay etkilenirler. Yürütücü güç yetersizliğinde sürüklenip ciddi sorun oluşturabilirler. Tümünde yeterince uzun demir halatı ve demir bulundurulmalı, demirleme tekniği gereği demir ile halat arasına en az iki kulaç zincir bağlanmalıdır. Epoksi teknelerde yüzdürücü bölme bulunmasına dikkat edilmelidir. Kürekler ıskarmozlardan istem dışı (ek-bağ) kurtulmamalıdır.
Motor (kıçtan takma) gücü asla abartılmamalıdır. Ayna bağlantılıları eşit güçte sıkılmalı ve ayrıca güvenlik kilidi takılmalıdır. Sığ sularda dolaşabileceği (palamar botu) düşünüldüğünde, pervane piminin belli bir dirençte kırılabilmesi önemlidir. Aksi halde şaft ve benzeri aksamın zarar görmesi tekne yaşam koşullarında çare üretilememesi anlamına gelebilir. Bu güçteki motorların tümü benzin-yakıt kullanır. Yakıt tankı, aktarma hortumları ve bağlantılarının sızdırmazlığı yaşamsaldır. Bakım ve tutumlarına dikkat edilmesi, yedek buji ve anahtarının, uygun şartlarda saklanmış kuru bir bezin, hatta nem giderici “spray” bulundurulması yararlıdır. İki zamanlı motorlar, yağ-yakıt karışımını birlikte tüketirler. Yağ-yakıt oranına dikkat edilmeli ve yanlışa neden olmayacak önlemler alınmalıdır. (etiketleme, ölçekli dolum bidonu...)
Livarlı teknelerde, livar-içi bölmelenmeli, kapak düzeni sağlam olmalı yalpada taşmamalıdır. Livar lava delikleri (en az iki adet ve süzgeçli) güvenle ve kolayca kapatılabilmelidir. Gerekmedikçe dolu dolaşılmamalıdır.
Kullanılmadıkları zaman içine su almayacak biçimde örtülmelidir. Hangi malzemeden yapılırsa yapılsın güneşten korunmalıdır. Gerekmedikçe suda bırakılmamalı, “kekamoz” tutması halinde teknenin ciddi biçimde yıpranacağı unutulmamalıdır.
Büyük tekne arkasında zorunlu olmadıkça yedekte çekilmemeli, ana teknenin kıçına veya güvertesine kapatılmalıdır. Yedeklenmesi halinde er-geç kapaklanacağı ve içindeki yakıt bidonu dahil her şeyi denize dökeceği kesindir.
Bakım, tamir ve tutumları için gerekli bilgileri, bir başka beraberliğimizde görüşeceğiz.
Yelkenli olanları genelde salma-omurgalıdır veya her iki bordadan uzatılan yaslanma gücünü tartabilen yanal yüzeyleri vardır. Su boşaltmak için “self” adı verilen seyir-hızı ile su boşaltabilen (kullanılmadığı zaman su girişi engellenmeli) aygıtları vardır. “Çamçak” diye adlandırılan minik su boşaltma kovaları mutlaka bulundurulmalıdır.
“Kaptan” ve misafirlerin yüzdürücü kullanmaları, soğuk havalarda uygun giysilerle dolaşmaları yaşamsaldır. Bu ve bundan sonraki gruptaki teknelerin kullanımı için Amatör Denizci Belgesi sahibi ve deneyimli olmak önemlidir. Yetersizlik halinde ancak bilenle denize açılmak gerekir. Yetişmekte olan çocuklarımızın gözlemlenmesi, mümkünse bir yelken okulunda arkadaşları ve hocaları ile birlikte denizciliğe adım atmaları önemlidir. Seyir öncesi meteoroloji raporlarını doğru değerlendirmek, kıyı şekil ve derinliklerini yeterince bilmek şarttır.
Orta boy tekneler: Genelde kendi başlarına kullanılırlar. Özel amaçlar için şişme, diğer işlevler için ahşap veya epoksi malzemeden yapılırlar. Bu gurupta plastik baskı teknelere daha az rastlanır. İçten takma motorlara nispeten grubun büyük teknelerinde rastlanır. Tüm deniz vasıtaları için geçerli kural dizel motor kullanımıdır. Yakıt hattında olası bir arıza dahi benzine kıyasla çok daha az risk oluşturur.
Açık denizde kullanılmaya pek elverişli değildir. Baş-kıç yalpasında ciddi hız kaybederler. Yelkenli olanlar iki tip salma (salma-omurga / sabit salma) taşırlar. Salma omurgalıları karaya almak bir kayığınki kadar basittir. Sabit salmalıları ise bir vinç veya özel kızak düzeni ile karaya alabilmek mümkündür. Salma-dümen birbirinden bağımsız (fin-keel = daha hafif, tornistan manevrası daha güçlü) veya baştan kıça tam-salmalı (daha ağır, pupada yelken seyri daha dingin, tornistan manevrası daha verimsiz) olanlar.
Tekne açık değilse, kullanım amacına göre havuzluk / kamara oranına dikkat edilmelidir. Teknenin off-shore (sintinesine su almama, havuzluğa dolan suyun seviye farkı ile doğal olarak boşaltılması) özelliği, yağmurlu havalarda tekne bağlıyken de önemlidir. Teknede gerçek anlamda kürek çekilebilecekse küreklerinin, değilse kano kürekleri bulundurulmalıdır. Bu gruptaki teknelerin yelken özellikleri başarılı, tasarım ve amaçlarına göre hatta çok başarılıdır. Yelkenin varlığı ancak yelken bilen kişilerce bir keyif ve bir avantajdır. Yarı bilgili kişilerin yelken kullanımı, ciddi riskleri beraberinde getirebilir. Denizde çatışmayı önleme tüzüğünün gerektirdiği her tür donanımın bulundurulması zorunludur. Özellikle gece seyrinde seyir fenerleri eksiksiz yakılmalı, olası bir aksaklığı giderebilecek yedek malzeme (ampul, yeşil, kırmızı, saydam malzeme, yedek el feneri, bant vs...) bulundurulmalıdır. Sintine pompası önemlidir. Elektrikle çalışan her aygıtın el ile çalışan bir yedeği bulunmalıdır. Bu boy teknelerde demir daha ağır olmalı, demir halat arasındaki zincir beş kulaca kadar çıkmalıdır. Düşlenen tekneli yaşam ile teknenin verebilecekleri arasındaki çelişkiler iyi irdelenmelidir. Ağır denizler, kalabalık misafir, akıntılı bölgelerde yetersiz hız gibi konular önemlidir. Uygun fiyat ve koşullarda elde edilse dahi özellikle Istanbul’da marina giderleri yüksektir ve tekneyi barındırabilecek başka bir yer bulabilmek zordur. Birkaç yıllık marina gideri ile tekne bedeli denkleşiyorsa, konuya kritik gözle bakmalıdır.
Büyük Tekneler: Büyük tekne seçiminde en büyük sorun yeterli bilgi ve beceriye sahip olmaksızın tekne sahibi olmaya çalışmaktır. Karada, ayrılan bütçeye göre istenilen her araba alınabilir. Denizde ise alınacak tekne hak edilmelidir. Tekne, donanım ve ilgili her tür ayrıntının işleyişi ve kullanımı bilinmelidir. Bilinmemesi halinde bakım ve onarım giderleri sürekli ve kabul edilemez boyutlara ulaşır. Görünmeyen risklerin başında epoksi teknelerde “osmos” gelir. Oluşum katmanlarının arasına farklı yoğunluk ve basınç nedeniyle su girmesi diye özetleyebileceğimiz bu durumun tamiri ve “tedavisi” nerdeyse yoktur. Gövde yaralanmalarında ve/ya osmos gibi dokusal sorunlarda uzman desteği alınması şarttır. Karada ve yeterince kurumuş bir teknenin gözle görünür kılcal çatlaklarının orman ürünlerinde kullanılan “nem ölçer” ile sınanması iyi sonuç vermektedir. Çatlak boyunca gözlenen nem farkı, dokunun nem içerdiği anlamına gelir ve olumsuzdur. Salma bağlantılarının (saplama) yapısı, dokusu özellikle ve özenle kontrol edilmelidir. Teknenin normal ve “bayılmış” (yan yatmış) konumunda bağlantılardan su yapması, bağlantı “kontra”larının basıncı en aza indirecek biçimde düzenlenmemesi zaman içinde sorun oluşturabilir. Tüm bu ve benzer sorunların aşılabilmesi için alınacak teknenin “CE” belgesi ve/ya saygın bir kalite sertifikasına sahip olması önemlidir. İkinci ellerde uzman “sörvey” denetimi yararlıdır.
Yakıt tüketimi önemli bir gider ve çevre kirliliğidir. Bir litre yakıt ondört litre hava ile yanar. Bir beygir güç saatte 180 gr yakıt tüketir. Motor gücü nerdeyse devir hızıyla doğrusal niteliktedir. Düşük devirlerde az, en yüksek devirde gücün tümü tüketilir. Rota-yakıt ilişkisi daima doğru hesaplanmalı ve yeterli yakıt depolanabilmelidir. Teknenin alımı kadar tutumu, motoru kadar “ırgat”ı da önemlidir. Her ikisinin de bakımına özen gösterilmelidir. Duran bir tekne dolaşan bir tekneye göre daha çok yıpranır ve değer kaybeder. Bu tip tekneler sürekli suda kalmalı, yeterli sıklıkta karaya alınmalıdır.
Yaşam koşulları çevreyi kirletici niteliktedir. Marina ve koyların kirletilmemesi için doğru ve yetkin donanımlı “holding-tank” “pis-su tankı” bulundurulmalı atıklar ancak açık denizde boşaltılmalıdır. Bir damla yağın 8 m2 yüzeyi kaplayacağı düşünüldüğünde teknede bu tür atıkların bulundurulma koşulları ciddi önem kazanır.
Yelken donanımında sarma flok, kullanım kolaylığı sağlar. Sarma ana yelkenin de kullanım kolaylığı vardır. Ancak ana-yelkenlerin sarılmasında ciddi özen gösterilmesi şarttır. Aksi halde tam gerektiği yerde sarılmayabilir. Sarılabilir yelkenlerin “tor”u (Bumba-direk alanına dik üçüncü boyut) olamaz, iki boyutludur. Yelken performansı bu nedenle düşüktür. Kalite sertifikası olmayan hiç bir metal direği kullanmayınız. Bu boy teknelerde ciddi kuvvetler oluşur. “Vinç”ler en önemli yardımcılarınızdır. Basit ve akılcı tasarımları sayesinde genelde sorun çıkartmazlar, diş ve dillerinin ıslanmaması, daha doğrusu tuzlanmaması önemlidir. Bakım zamanları atlanmamalı ve özenle yapılmalıdır. Yedek vinç, halat ve uygun özelliklerde makaraların olması, olası sorunların giderilebilmesi için size hoş yaratıcılıklar sağlayabilir. Direkteki aksaklıkların önemli bir bölümü direk tepesinden giderilir. Direğe güvenle çıkmak ve inmek (ilerleyen buluşmalarımızda görüşeceğiz) çok önemli bir konudur.
Irgat-zincir ile demir atan teknelerde derinlik göstergesi şarttır. Irgatın size uygun belirli bir sürede ne kadar demir bıraktığı, zincir üzerindeki boy işaretleri, güvenle demirlemeniz için önemlidir.
Direk yapısına da dikkat edilmelidir. “İç-istrelya”nın varlığı “tramolaları” zorlaştırır. “Pupa çarmıkları” “running back-stay” ise anayelkenli tramolalarda bir yelkenci daha gerektirir.
Güvenlik Standardlarının emrettiği donanım uygun koşul ve kalitede mutlaka bulundurulmalıdır.
VHF ile haberleşmek için doğru aygıtı bulundurmak, yasal kimlik taşımak, çağrı koduna sahip olmak ve en önemlisi kullanmaya yetkili olmak, acil duyurular için gerekli “İngilizce” yi bilmek önemlidir. Güverte üstünde “tekrarlayıcı” ve/ya bağımsız bir istasyonun daha olması zaman zaman gerekmektedir
Genelde akşam sefasında, hafta sonu balıkta, büyük teknelere dingi olarak kullanılırlar. Küreklerinin bulunması gereklidir. Yelkenli olabilmeleri özel keyifler için avantajlıdır. Sentetik reçine (epoksi-cam elyafı), plastik malzeme, şişme kauçuk, ahşaptan üretilirler. Özellikle şişme ve epoksi olanlarının kütlesi azdır. Yanal rüzgârlardan kolay etkilenirler. Yürütücü güç yetersizliğinde sürüklenip ciddi sorun oluşturabilirler. Tümünde yeterince uzun demir halatı ve demir bulundurulmalı, demirleme tekniği gereği demir ile halat arasına en az iki kulaç zincir bağlanmalıdır. Epoksi teknelerde yüzdürücü bölme bulunmasına dikkat edilmelidir. Kürekler ıskarmozlardan istem dışı (ek-bağ) kurtulmamalıdır.
Motor (kıçtan takma) gücü asla abartılmamalıdır. Ayna bağlantılıları eşit güçte sıkılmalı ve ayrıca güvenlik kilidi takılmalıdır. Sığ sularda dolaşabileceği (palamar botu) düşünüldüğünde, pervane piminin belli bir dirençte kırılabilmesi önemlidir. Aksi halde şaft ve benzeri aksamın zarar görmesi tekne yaşam koşullarında çare üretilememesi anlamına gelebilir. Bu güçteki motorların tümü benzin-yakıt kullanır. Yakıt tankı, aktarma hortumları ve bağlantılarının sızdırmazlığı yaşamsaldır. Bakım ve tutumlarına dikkat edilmesi, yedek buji ve anahtarının, uygun şartlarda saklanmış kuru bir bezin, hatta nem giderici “spray” bulundurulması yararlıdır. İki zamanlı motorlar, yağ-yakıt karışımını birlikte tüketirler. Yağ-yakıt oranına dikkat edilmeli ve yanlışa neden olmayacak önlemler alınmalıdır. (etiketleme, ölçekli dolum bidonu...)
Livarlı teknelerde, livar-içi bölmelenmeli, kapak düzeni sağlam olmalı yalpada taşmamalıdır. Livar lava delikleri (en az iki adet ve süzgeçli) güvenle ve kolayca kapatılabilmelidir. Gerekmedikçe dolu dolaşılmamalıdır.
Kullanılmadıkları zaman içine su almayacak biçimde örtülmelidir. Hangi malzemeden yapılırsa yapılsın güneşten korunmalıdır. Gerekmedikçe suda bırakılmamalı, “kekamoz” tutması halinde teknenin ciddi biçimde yıpranacağı unutulmamalıdır.
Büyük tekne arkasında zorunlu olmadıkça yedekte çekilmemeli, ana teknenin kıçına veya güvertesine kapatılmalıdır. Yedeklenmesi halinde er-geç kapaklanacağı ve içindeki yakıt bidonu dahil her şeyi denize dökeceği kesindir.
Bakım, tamir ve tutumları için gerekli bilgileri, bir başka beraberliğimizde görüşeceğiz.
Yelkenli olanları genelde salma-omurgalıdır veya her iki bordadan uzatılan yaslanma gücünü tartabilen yanal yüzeyleri vardır. Su boşaltmak için “self” adı verilen seyir-hızı ile su boşaltabilen (kullanılmadığı zaman su girişi engellenmeli) aygıtları vardır. “Çamçak” diye adlandırılan minik su boşaltma kovaları mutlaka bulundurulmalıdır.
“Kaptan” ve misafirlerin yüzdürücü kullanmaları, soğuk havalarda uygun giysilerle dolaşmaları yaşamsaldır. Bu ve bundan sonraki gruptaki teknelerin kullanımı için Amatör Denizci Belgesi sahibi ve deneyimli olmak önemlidir. Yetersizlik halinde ancak bilenle denize açılmak gerekir. Yetişmekte olan çocuklarımızın gözlemlenmesi, mümkünse bir yelken okulunda arkadaşları ve hocaları ile birlikte denizciliğe adım atmaları önemlidir. Seyir öncesi meteoroloji raporlarını doğru değerlendirmek, kıyı şekil ve derinliklerini yeterince bilmek şarttır.
Orta boy tekneler: Genelde kendi başlarına kullanılırlar. Özel amaçlar için şişme, diğer işlevler için ahşap veya epoksi malzemeden yapılırlar. Bu gurupta plastik baskı teknelere daha az rastlanır. İçten takma motorlara nispeten grubun büyük teknelerinde rastlanır. Tüm deniz vasıtaları için geçerli kural dizel motor kullanımıdır. Yakıt hattında olası bir arıza dahi benzine kıyasla çok daha az risk oluşturur.
Açık denizde kullanılmaya pek elverişli değildir. Baş-kıç yalpasında ciddi hız kaybederler. Yelkenli olanlar iki tip salma (salma-omurga / sabit salma) taşırlar. Salma omurgalıları karaya almak bir kayığınki kadar basittir. Sabit salmalıları ise bir vinç veya özel kızak düzeni ile karaya alabilmek mümkündür. Salma-dümen birbirinden bağımsız (fin-keel = daha hafif, tornistan manevrası daha güçlü) veya baştan kıça tam-salmalı (daha ağır, pupada yelken seyri daha dingin, tornistan manevrası daha verimsiz) olanlar.
Tekne açık değilse, kullanım amacına göre havuzluk / kamara oranına dikkat edilmelidir. Teknenin off-shore (sintinesine su almama, havuzluğa dolan suyun seviye farkı ile doğal olarak boşaltılması) özelliği, yağmurlu havalarda tekne bağlıyken de önemlidir. Teknede gerçek anlamda kürek çekilebilecekse küreklerinin, değilse kano kürekleri bulundurulmalıdır. Bu gruptaki teknelerin yelken özellikleri başarılı, tasarım ve amaçlarına göre hatta çok başarılıdır. Yelkenin varlığı ancak yelken bilen kişilerce bir keyif ve bir avantajdır. Yarı bilgili kişilerin yelken kullanımı, ciddi riskleri beraberinde getirebilir. Denizde çatışmayı önleme tüzüğünün gerektirdiği her tür donanımın bulundurulması zorunludur. Özellikle gece seyrinde seyir fenerleri eksiksiz yakılmalı, olası bir aksaklığı giderebilecek yedek malzeme (ampul, yeşil, kırmızı, saydam malzeme, yedek el feneri, bant vs...) bulundurulmalıdır. Sintine pompası önemlidir. Elektrikle çalışan her aygıtın el ile çalışan bir yedeği bulunmalıdır. Bu boy teknelerde demir daha ağır olmalı, demir halat arasındaki zincir beş kulaca kadar çıkmalıdır. Düşlenen tekneli yaşam ile teknenin verebilecekleri arasındaki çelişkiler iyi irdelenmelidir. Ağır denizler, kalabalık misafir, akıntılı bölgelerde yetersiz hız gibi konular önemlidir. Uygun fiyat ve koşullarda elde edilse dahi özellikle Istanbul’da marina giderleri yüksektir ve tekneyi barındırabilecek başka bir yer bulabilmek zordur. Birkaç yıllık marina gideri ile tekne bedeli denkleşiyorsa, konuya kritik gözle bakmalıdır.
Büyük Tekneler: Büyük tekne seçiminde en büyük sorun yeterli bilgi ve beceriye sahip olmaksızın tekne sahibi olmaya çalışmaktır. Karada, ayrılan bütçeye göre istenilen her araba alınabilir. Denizde ise alınacak tekne hak edilmelidir. Tekne, donanım ve ilgili her tür ayrıntının işleyişi ve kullanımı bilinmelidir. Bilinmemesi halinde bakım ve onarım giderleri sürekli ve kabul edilemez boyutlara ulaşır. Görünmeyen risklerin başında epoksi teknelerde “osmos” gelir. Oluşum katmanlarının arasına farklı yoğunluk ve basınç nedeniyle su girmesi diye özetleyebileceğimiz bu durumun tamiri ve “tedavisi” nerdeyse yoktur. Gövde yaralanmalarında ve/ya osmos gibi dokusal sorunlarda uzman desteği alınması şarttır. Karada ve yeterince kurumuş bir teknenin gözle görünür kılcal çatlaklarının orman ürünlerinde kullanılan “nem ölçer” ile sınanması iyi sonuç vermektedir. Çatlak boyunca gözlenen nem farkı, dokunun nem içerdiği anlamına gelir ve olumsuzdur. Salma bağlantılarının (saplama) yapısı, dokusu özellikle ve özenle kontrol edilmelidir. Teknenin normal ve “bayılmış” (yan yatmış) konumunda bağlantılardan su yapması, bağlantı “kontra”larının basıncı en aza indirecek biçimde düzenlenmemesi zaman içinde sorun oluşturabilir. Tüm bu ve benzer sorunların aşılabilmesi için alınacak teknenin “CE” belgesi ve/ya saygın bir kalite sertifikasına sahip olması önemlidir. İkinci ellerde uzman “sörvey” denetimi yararlıdır.
Yakıt tüketimi önemli bir gider ve çevre kirliliğidir. Bir litre yakıt ondört litre hava ile yanar. Bir beygir güç saatte 180 gr yakıt tüketir. Motor gücü nerdeyse devir hızıyla doğrusal niteliktedir. Düşük devirlerde az, en yüksek devirde gücün tümü tüketilir. Rota-yakıt ilişkisi daima doğru hesaplanmalı ve yeterli yakıt depolanabilmelidir. Teknenin alımı kadar tutumu, motoru kadar “ırgat”ı da önemlidir. Her ikisinin de bakımına özen gösterilmelidir. Duran bir tekne dolaşan bir tekneye göre daha çok yıpranır ve değer kaybeder. Bu tip tekneler sürekli suda kalmalı, yeterli sıklıkta karaya alınmalıdır.
Yaşam koşulları çevreyi kirletici niteliktedir. Marina ve koyların kirletilmemesi için doğru ve yetkin donanımlı “holding-tank” “pis-su tankı” bulundurulmalı atıklar ancak açık denizde boşaltılmalıdır. Bir damla yağın 8 m2 yüzeyi kaplayacağı düşünüldüğünde teknede bu tür atıkların bulundurulma koşulları ciddi önem kazanır.
Yelken donanımında sarma flok, kullanım kolaylığı sağlar. Sarma ana yelkenin de kullanım kolaylığı vardır. Ancak ana-yelkenlerin sarılmasında ciddi özen gösterilmesi şarttır. Aksi halde tam gerektiği yerde sarılmayabilir. Sarılabilir yelkenlerin “tor”u (Bumba-direk alanına dik üçüncü boyut) olamaz, iki boyutludur. Yelken performansı bu nedenle düşüktür. Kalite sertifikası olmayan hiç bir metal direği kullanmayınız. Bu boy teknelerde ciddi kuvvetler oluşur. “Vinç”ler en önemli yardımcılarınızdır. Basit ve akılcı tasarımları sayesinde genelde sorun çıkartmazlar, diş ve dillerinin ıslanmaması, daha doğrusu tuzlanmaması önemlidir. Bakım zamanları atlanmamalı ve özenle yapılmalıdır. Yedek vinç, halat ve uygun özelliklerde makaraların olması, olası sorunların giderilebilmesi için size hoş yaratıcılıklar sağlayabilir. Direkteki aksaklıkların önemli bir bölümü direk tepesinden giderilir. Direğe güvenle çıkmak ve inmek (ilerleyen buluşmalarımızda görüşeceğiz) çok önemli bir konudur.
Irgat-zincir ile demir atan teknelerde derinlik göstergesi şarttır. Irgatın size uygun belirli bir sürede ne kadar demir bıraktığı, zincir üzerindeki boy işaretleri, güvenle demirlemeniz için önemlidir.
Direk yapısına da dikkat edilmelidir. “İç-istrelya”nın varlığı “tramolaları” zorlaştırır. “Pupa çarmıkları” “running back-stay” ise anayelkenli tramolalarda bir yelkenci daha gerektirir.
Güvenlik Standardlarının emrettiği donanım uygun koşul ve kalitede mutlaka bulundurulmalıdır.
VHF ile haberleşmek için doğru aygıtı bulundurmak, yasal kimlik taşımak, çağrı koduna sahip olmak ve en önemlisi kullanmaya yetkili olmak, acil duyurular için gerekli “İngilizce” yi bilmek önemlidir. Güverte üstünde “tekrarlayıcı” ve/ya bağımsız bir istasyonun daha olması zaman zaman gerekmektedir
