SEYİR
YERİN ŞEKLİ
Kabaca küre şeklinde olan dünya,hareket halinde olduğu ve dış etkiler,çekimler altında kaldığı için kusursuz bir küre formundan biraz uzaklaşmıştır.Kendine has bir formu olan ve geoid olarak tanımlanan bu şekil,güneşin çekim kuvveti ve dünyanın kendi ekseni etrafında dönüşü sonucunda oluşur.
TANIMLAR:
Yerin merkezi:Yer küre üzerindeki noktalardan eşit uzaklıkta olan noktaya denir.
Kutup ekseni:Yerin merkezinden geçen ve her iki grubu birleştiren doğruya denir.
Büyük daire:Yerin merkezinden geçen herhangi bir düzlemin yeryüzü ile oluşturduğu ara kesite denir.
Küçük daire:Yerin merkezinden geçmeyen düzlemlerin yer küre ile yaptıkları ara kesite denir.
Ekvator:Kutup eksenine dik ve dünyayı kuzey-güney olarak iki eşit parçaya bölen daireye denir.
Paralel:Ekvatora paralel kutup eksenine dik açı yapan küçük dairelere denir.
-Paraleller kutuplarda nokta,ekvatorda en büyük daire olacak şekilde büyürler.
-Paraleller,küçük dairedirler.Sadece ekvator büyük dairedir.
-Paraleller meridyenlerle dik açı yaparlar.
-Ekvatordan itibaren kuzeye ve güneye doğru artarak değer alırlar.Her iki yönde 90 adet paralel bulunur.Toplam 180 adet.
Meridyen:Yerin merkezinden geçen,ekvatora dik düzlemlerin yer küre ile yaptıkları ara kesitlerin oluşturdukları büyük dairelere denir.
-Meridyenler kutuplarda birleşirler.Aralarındaki mesafe ekvatorda en uzaktır.
-Meridyenler büyük dairedirler.
-Bütün meridyenlerin uzunlukları aynıdır.
-Ekvator ve enlem dairelerine dik açı yaparlar.
-Günü iki eşit kısma bölerler.
-Meridyenlerin referans çizgisi,İngiltere de bulunan Greenwich gözlem evinden geçen 0 boylamıdır.
-Greenwichten doğu ve batıya doğru 180 er adet meridyen bulunur.toplam 360 adettir.
-Meridyenler doğuda E(+),batıda(-)işaretlerini alır.
Enlem:Yer küre üzerinde bir nokta ile ekvator arasında kalan meridyen yayının açısal uzunluğuna denir.Bu yayın karşılığı olarak yerin merkezinden oluşan açıya da enlem açısı denir.
Boylam:Bir noktanın bulunduğu meridyen ile Greenwich meridyeni arasında kalan açının ekvator yayı üzerinde ölçülen açısal uzunluğuna boylam denir.
Enlem farkı:Yer küre üzerindeki iki noktanın bulunduğu paralellerin arasında kalan herhangi bir meridyen üzerinde ölçülen meridyen boyudur.
Boylam farkı:Yer küre üzerinde iki farklı noktanın bulundukları meridyenler arasında kalanekvator yayı üzerinde ölçülen açısal uzunluktur.
Orta enlem:Yer küre üzerindeki iki noktanın bulundukları enlem dairelerinin tam ortasında kalan enlem dairesine denir.
Kerte hattı:Yer küre üzerinde bütün meridyenlerle aynı açıyı yapan doğruya denir.
-Bu doğrunun meridyenlerle yaptığı açı 90 ise kerte hattı ekvatora paralel olur.
-Meridyenle yaptığı açı 0 ise kerte hattı meridyenin kendisi olur.
-Farklı bir açı yapıyorsa kerte hattı eğrisi oluşur ve bu eğri spiral şeklinde her iki kutba doğru gider.
Rota:Kerte hattının meridyenlerle yaptığı açıya rota açısı denir. 0-360 değerleri arasında okunur.
Departure:İki nokra arasındaki kerte hattının doğu-batı yönünde oluşturduğu deniz mili olarak ölçülen mesafeye denir.
Departure-Dlong ilişkisi:
-Dlong ekvator yayı üzerinde ölçülen bir açıdır.deniz mili cinsinden ölçülen mesafedir.
-Departure ,dlong değerinden daima küçük olur.Sadece ekvatorda dlong ve dep. birbirine eşittir.
-Bir gemi meridyen üzerinde seyir yapıyorsa;dlong=0,dep=0,dlat=mesafe
-Paralel üzerinde seyir yapıyorsa;dlong=mesafeye karşılık açı değeri,dlat=0,dep=mesafe
Kerte hattı-departure ilişkisi:
-Kerte hattının meridyenle yaptığı açı 0 veya 180 ise;dep=0
-Kerte hattının meridyenle yaptığı açı 90 veya 270 ise;dep=mesafe
-Kerte hattının meridyenle yaptığı açı 0-90 arasında ise;departure orta enlemden ölçülür.
Mesafe:İki nokta arasından geçen kerte hattı yada büyük daire izi üzerinde deniz mili olarak ölçülen uzunluğa mesafe denir.Yer küre üzerinde açı ölçümlerinde derece,dakika ve saniye birimleri kullanılır.
1 deniz mili=1852,3
1 deniz mili=1 açı dakikası
1 açı derecesi=60 açı dakikası =3600 açı saniyesi; 1açı dakikası =60 açı saniyesi
1 açı derecesi=60 deniz mili
Diğer uzunluk birimleri:
1 inç=2,54cm
1 feet=12inç=0,3m
1 kulaç=6 feet=72inç=1,83m
1 yarda=0,5 kulaç=3feet=36inç=0,9m
1 gomina=200yarda=100kulaç=600feet=7200inç=183m
1 mil=2000yarda=1000kulaç=6000feet=72000inç=1852,3m
YERİN ŞEKLİ
Kabaca küre şeklinde olan dünya,hareket halinde olduğu ve dış etkiler,çekimler altında kaldığı için kusursuz bir küre formundan biraz uzaklaşmıştır.Kendine has bir formu olan ve geoid olarak tanımlanan bu şekil,güneşin çekim kuvveti ve dünyanın kendi ekseni etrafında dönüşü sonucunda oluşur.
TANIMLAR:
Yerin merkezi:Yer küre üzerindeki noktalardan eşit uzaklıkta olan noktaya denir.
Kutup ekseni:Yerin merkezinden geçen ve her iki grubu birleştiren doğruya denir.
Büyük daire:Yerin merkezinden geçen herhangi bir düzlemin yeryüzü ile oluşturduğu ara kesite denir.
Küçük daire:Yerin merkezinden geçmeyen düzlemlerin yer küre ile yaptıkları ara kesite denir.
Ekvator:Kutup eksenine dik ve dünyayı kuzey-güney olarak iki eşit parçaya bölen daireye denir.
Paralel:Ekvatora paralel kutup eksenine dik açı yapan küçük dairelere denir.
-Paraleller kutuplarda nokta,ekvatorda en büyük daire olacak şekilde büyürler.
-Paraleller,küçük dairedirler.Sadece ekvator büyük dairedir.
-Paraleller meridyenlerle dik açı yaparlar.
-Ekvatordan itibaren kuzeye ve güneye doğru artarak değer alırlar.Her iki yönde 90 adet paralel bulunur.Toplam 180 adet.
Meridyen:Yerin merkezinden geçen,ekvatora dik düzlemlerin yer küre ile yaptıkları ara kesitlerin oluşturdukları büyük dairelere denir.
-Meridyenler kutuplarda birleşirler.Aralarındaki mesafe ekvatorda en uzaktır.
-Meridyenler büyük dairedirler.
-Bütün meridyenlerin uzunlukları aynıdır.
-Ekvator ve enlem dairelerine dik açı yaparlar.
-Günü iki eşit kısma bölerler.
-Meridyenlerin referans çizgisi,İngiltere de bulunan Greenwich gözlem evinden geçen 0 boylamıdır.
-Greenwichten doğu ve batıya doğru 180 er adet meridyen bulunur.toplam 360 adettir.
-Meridyenler doğuda E(+),batıda(-)işaretlerini alır.
Enlem:Yer küre üzerinde bir nokta ile ekvator arasında kalan meridyen yayının açısal uzunluğuna denir.Bu yayın karşılığı olarak yerin merkezinden oluşan açıya da enlem açısı denir.
Boylam:Bir noktanın bulunduğu meridyen ile Greenwich meridyeni arasında kalan açının ekvator yayı üzerinde ölçülen açısal uzunluğuna boylam denir.
Enlem farkı:Yer küre üzerindeki iki noktanın bulunduğu paralellerin arasında kalan herhangi bir meridyen üzerinde ölçülen meridyen boyudur.
Boylam farkı:Yer küre üzerinde iki farklı noktanın bulundukları meridyenler arasında kalanekvator yayı üzerinde ölçülen açısal uzunluktur.
Orta enlem:Yer küre üzerindeki iki noktanın bulundukları enlem dairelerinin tam ortasında kalan enlem dairesine denir.
Kerte hattı:Yer küre üzerinde bütün meridyenlerle aynı açıyı yapan doğruya denir.
-Bu doğrunun meridyenlerle yaptığı açı 90 ise kerte hattı ekvatora paralel olur.
-Meridyenle yaptığı açı 0 ise kerte hattı meridyenin kendisi olur.
-Farklı bir açı yapıyorsa kerte hattı eğrisi oluşur ve bu eğri spiral şeklinde her iki kutba doğru gider.
Rota:Kerte hattının meridyenlerle yaptığı açıya rota açısı denir. 0-360 değerleri arasında okunur.
Departure:İki nokra arasındaki kerte hattının doğu-batı yönünde oluşturduğu deniz mili olarak ölçülen mesafeye denir.
Departure-Dlong ilişkisi:
-Dlong ekvator yayı üzerinde ölçülen bir açıdır.deniz mili cinsinden ölçülen mesafedir.
-Departure ,dlong değerinden daima küçük olur.Sadece ekvatorda dlong ve dep. birbirine eşittir.
-Bir gemi meridyen üzerinde seyir yapıyorsa;dlong=0,dep=0,dlat=mesafe
-Paralel üzerinde seyir yapıyorsa;dlong=mesafeye karşılık açı değeri,dlat=0,dep=mesafe
Kerte hattı-departure ilişkisi:
-Kerte hattının meridyenle yaptığı açı 0 veya 180 ise;dep=0
-Kerte hattının meridyenle yaptığı açı 90 veya 270 ise;dep=mesafe
-Kerte hattının meridyenle yaptığı açı 0-90 arasında ise;departure orta enlemden ölçülür.
Mesafe:İki nokta arasından geçen kerte hattı yada büyük daire izi üzerinde deniz mili olarak ölçülen uzunluğa mesafe denir.Yer küre üzerinde açı ölçümlerinde derece,dakika ve saniye birimleri kullanılır.
1 deniz mili=1852,3
1 deniz mili=1 açı dakikası
1 açı derecesi=60 açı dakikası =3600 açı saniyesi; 1açı dakikası =60 açı saniyesi
1 açı derecesi=60 deniz mili
Diğer uzunluk birimleri:
1 inç=2,54cm
1 feet=12inç=0,3m
1 kulaç=6 feet=72inç=1,83m
1 yarda=0,5 kulaç=3feet=36inç=0,9m
1 gomina=200yarda=100kulaç=600feet=7200inç=183m
1 mil=2000yarda=1000kulaç=6000feet=72000inç=1852,3m