Coğrafi mevki(Geographical position-GP):Bir gök cismi ile yerin merkezini birleştiren doğrunun yer küre üzerinde temas ettiği noktaya gök cisminin coğrafi mevkisi denir.
Gök cismi şamandıra,fener veya kule gibi sanki yer yüzünde bulunan gözle görülebilir bir seyir yardımcısı olarak kabul edilebilir.Herhangi bir zamanda bir gök cisminin GP si tespit edebilmek için cismin GHA ve Dec değerlerini bilmemiz gerekir.Bu değerlerle gök cisminin dünya üzerinde mevkisi olarak belirtilir.GP küresel seyir üçgenindeki köşelerinden biridir
Küresel seyir üçgenini oluşturmak ve gökse seyir problemlerini çözebilmek için bilinen koordinat sistemlerine ek olarak yeni bir sistem gerekir.Yer küre koordinat sistemi dünya üzerinde gözlemcinin mevkisini tanımlar.Küresel koordinat sistemi ise gök küre üzerinde gök cisminin mevkiini tanımlar.Gök cismi ile gözlemciyi birbirine bağlamak ve küresel seyir üçgenini oluşturmak için gözlemciye bağlı üçüncü bir koordinat sistemi düzenlenmiştir.Gök cismini gözlemlemek için cisim ile gözlemci arsındaki bağlantıları kurup bazı tanımları ortaya çıkarmamız gerekir.Ortaya çıkan bu sisteme ufuk koordinat sistemi denir.Diğer sistemlerdeki kutup ekseni gibi ufuk koordinat sisteminde de bütün tanımları yapabilmek için bir başlangıç ekseni gerekir.Yerin merkezine ve bizim bulunduğumuz noktadan geçen ve her iki yöne uzatılmış bir doğru olduğunu düşünelim.bu doğrunun gök küreyi deldiğini kabul ettiğimiz noktalardan başımızın üstünde olan baş ucu noktası(ZD),ters yönde olanı ise ayak ucu nokrası(nadir)olarak tanımlanır.Ortaya çıkan bu doğrultu ve eksene zenith-nadir doğrultusu denir.
Gök küre üzerinde zenith-nadir doğrultusuna dik açı yapan düzleme ufuk düzlemi,bu düzlemin gök küre ile yapmış olduğu ara kesite de gök ufku denir.Herhangi bir zaman da bulunduğumuz noktadan çevreye baktığımızda etrafımızı saran ufuk çizgisi ve gök ufkunu belirtir.
Azimuth(semt) 90=Alt.+ZD
Bu dairenin ufuk düzlemini kestiği noktalardan kuzey kutbuna yakın olanı kuzey yönünü,güney kutbuna yakın olanı da güney yönünü belirtir.Ufuk düzleminde bu iki yöne dik olarak doğu ve batı yönleri gösterilir.Baş ucu büyük dairesine dik açı yapan ve doğu batı doğrultularından geçen büyük daireye de doğu batı düşey dairesi denir.
Gözlemcinin bulunduğu yarı küredeki kutup yükselen kutup olarak tanımlanır(elevated pole).Diğer kutup ise alçalan kutup (depressed pole)diye tanımlanır.Herhangi bir zamanda bulunduğumuz noktadan bir yıldızı gözlemlediğimizde gözlem için sextant kullanırız.Yaptığımız işlemle gök cisminin bizim ufuk düzleminden dikine olarak ölçülen açısal mesafesini tespit ederiz.Ölçülen bu değere Altitude(Co-Alt.)denir.Gök cisminin GP gözlemcinin bulunduğu noktaya göre kerterizine Azimuth(semt)açısı denir.
Azimuth iki şekilde ölçülebilir.
1.Hakiki kerteriz olarak kuzeyden itibaren saat yönünde 0-360 aralığında ölçülür.
2.Gözlemcinin bulunduğu yarım küredeki kutba bağlı olarak kutuptan doğu veya batıya doğru 0-180 aralığında ölçülür.
Gök cisminin açısal baş ucu noktasından olan açısal uzaklığına baş ucu mesafesi denir.Baş ucu mesafesi ile açısal yüksekli değerlerin toplamı 90 a eşittir.Alt. değerini 90 a tamamladığı için ZD, CO-alt. Olarak da tanımlanır.
ÖRNEKLER:
SORU: GHAaries=? SHA*=032 GHA*=124
CEVAP: GHA*=SHA*+GHAaries
124=032+GHAaries
GHAaries=92
SORU: GHA*=124 Long=034 W LHA*=?
CEVAP: LHA*=GHA*-Long(W)
LHA*=124-034= LHA*=090
SORU: SHA*=271 GHAaries=214 Long=072(E) GHA*=? LHA*=?
CEVAP:GHA*=SHA *+GHAaries
GHA*=271+124
GHA*=485(360 lık derecelendirme için)
GHA*=485-360=125
LHA*=GHA*+Long(E)
LHA*=125+072
LHA*=197'dir.
Gök cismi şamandıra,fener veya kule gibi sanki yer yüzünde bulunan gözle görülebilir bir seyir yardımcısı olarak kabul edilebilir.Herhangi bir zamanda bir gök cisminin GP si tespit edebilmek için cismin GHA ve Dec değerlerini bilmemiz gerekir.Bu değerlerle gök cisminin dünya üzerinde mevkisi olarak belirtilir.GP küresel seyir üçgenindeki köşelerinden biridir
Küresel seyir üçgenini oluşturmak ve gökse seyir problemlerini çözebilmek için bilinen koordinat sistemlerine ek olarak yeni bir sistem gerekir.Yer küre koordinat sistemi dünya üzerinde gözlemcinin mevkisini tanımlar.Küresel koordinat sistemi ise gök küre üzerinde gök cisminin mevkiini tanımlar.Gök cismi ile gözlemciyi birbirine bağlamak ve küresel seyir üçgenini oluşturmak için gözlemciye bağlı üçüncü bir koordinat sistemi düzenlenmiştir.Gök cismini gözlemlemek için cisim ile gözlemci arsındaki bağlantıları kurup bazı tanımları ortaya çıkarmamız gerekir.Ortaya çıkan bu sisteme ufuk koordinat sistemi denir.Diğer sistemlerdeki kutup ekseni gibi ufuk koordinat sisteminde de bütün tanımları yapabilmek için bir başlangıç ekseni gerekir.Yerin merkezine ve bizim bulunduğumuz noktadan geçen ve her iki yöne uzatılmış bir doğru olduğunu düşünelim.bu doğrunun gök küreyi deldiğini kabul ettiğimiz noktalardan başımızın üstünde olan baş ucu noktası(ZD),ters yönde olanı ise ayak ucu nokrası(nadir)olarak tanımlanır.Ortaya çıkan bu doğrultu ve eksene zenith-nadir doğrultusu denir.
Gök küre üzerinde zenith-nadir doğrultusuna dik açı yapan düzleme ufuk düzlemi,bu düzlemin gök küre ile yapmış olduğu ara kesite de gök ufku denir.Herhangi bir zaman da bulunduğumuz noktadan çevreye baktığımızda etrafımızı saran ufuk çizgisi ve gök ufkunu belirtir.
Azimuth(semt) 90=Alt.+ZD
Bu dairenin ufuk düzlemini kestiği noktalardan kuzey kutbuna yakın olanı kuzey yönünü,güney kutbuna yakın olanı da güney yönünü belirtir.Ufuk düzleminde bu iki yöne dik olarak doğu ve batı yönleri gösterilir.Baş ucu büyük dairesine dik açı yapan ve doğu batı doğrultularından geçen büyük daireye de doğu batı düşey dairesi denir.
Gözlemcinin bulunduğu yarı küredeki kutup yükselen kutup olarak tanımlanır(elevated pole).Diğer kutup ise alçalan kutup (depressed pole)diye tanımlanır.Herhangi bir zamanda bulunduğumuz noktadan bir yıldızı gözlemlediğimizde gözlem için sextant kullanırız.Yaptığımız işlemle gök cisminin bizim ufuk düzleminden dikine olarak ölçülen açısal mesafesini tespit ederiz.Ölçülen bu değere Altitude(Co-Alt.)denir.Gök cisminin GP gözlemcinin bulunduğu noktaya göre kerterizine Azimuth(semt)açısı denir.
Azimuth iki şekilde ölçülebilir.
1.Hakiki kerteriz olarak kuzeyden itibaren saat yönünde 0-360 aralığında ölçülür.
2.Gözlemcinin bulunduğu yarım küredeki kutba bağlı olarak kutuptan doğu veya batıya doğru 0-180 aralığında ölçülür.
Gök cisminin açısal baş ucu noktasından olan açısal uzaklığına baş ucu mesafesi denir.Baş ucu mesafesi ile açısal yüksekli değerlerin toplamı 90 a eşittir.Alt. değerini 90 a tamamladığı için ZD, CO-alt. Olarak da tanımlanır.
ÖRNEKLER:
SORU: GHAaries=? SHA*=032 GHA*=124
CEVAP: GHA*=SHA*+GHAaries
124=032+GHAaries
GHAaries=92
SORU: GHA*=124 Long=034 W LHA*=?
CEVAP: LHA*=GHA*-Long(W)
LHA*=124-034= LHA*=090
SORU: SHA*=271 GHAaries=214 Long=072(E) GHA*=? LHA*=?
CEVAP:GHA*=SHA *+GHAaries
GHA*=271+124
GHA*=485(360 lık derecelendirme için)
GHA*=485-360=125
LHA*=GHA*+Long(E)
LHA*=125+072
LHA*=197'dir.